Uitvaart

Bart spreekt op eenzame uitvaarten: ‘Ook al hoort niemand het, het is toch goed dat er wat gezegd wordt aan het einde van iemands leven’

Het komt maar enkele keren per jaar voor, een eenzame uitvaart. Bij eenzame uitvaarten zijn geen nabestaanden aanwezig, of is het onbekend wie de overledene is. Als voormalig stadsdichter van Groningen bedacht Bart FM Droog dat het een mooie taak zou zijn om gedichten te schrijven en voor te dragen op deze bijzondere uitvaarten. Bart: ,,Het is enorm eervol werk om te doen, iemand krijgt toch op een respectvolle manier zijn afscheid.’’

De oorzaken van eenzame uitvaarten verschillen vaak enorm. Bart: ,,De reden kan van alles zijn. Soms is de identiteit van de overledene onbekend of was diegene helemaal vereenzaamd. In andere gevallen is er misschien ruzie of geen contact met nabestaanden. Voordat ik stadsdichter werd, las ik een artikel over een afdeling van de gemeente Amsterdam waar ze zich bezighielden met dit onderwerp. Dat leek me een hele mooie invulling voor de stadsdichter van Groningen, dus ik besloot me aan te melden.’’

Weinig informatie
,,Ik heb mijn plannen opgestuurd en de gemeente was gelijk erg enthousiast. Ik zag het als een sociaal-maatschappelijke rol die je als stadsdichter kunt vervullen. Een stadsdichter dient meestal als amusement of een vorm van kunst, omdat je veel gedichten voordraagt aan publiek. Maar ik wilde meer dan alleen de artiest uithangen.’’

Zo’n gedicht schrijven is nog best lastig, zeker in het geval van een eenzame uitvaart. ,,Je hebt maar weinig informatie over de overledene natuurlijk’’, vertelt Bart. ,,Ik vraag aan de ambtenaren wat zij weten en aan de hand van enkele gegevens schrijf ik een gedicht. Het voelt heel bijzonder om zo’n gedicht te mogen voordragen. Je beseft heel goed wat het betekent, niet alleen voor jezelf, maar juist voor anderen. Dat jij het laatste woord mag voeren bij het leven van iemand, is heel speciaal.’’

Lees ook: Ine Kooi is spreker op uitvaarten: ‘Elk mens heeft zijn of haar eigen unieke verhaal te vertellen’

,,Een eenzame uitvaart is een ‘uitvaart van gemeentewege’. Vaak is daar alleen de stadsdichter en de uitvaartleider van het crematorium aanwezig”, vertelt Bart verder. ,,In de meeste gevallen wordt bij zo’n uitvaart gekozen voor cremeren, omdat dat het goedkoopste is. Maar in sommige gevallen wordt de overledene begraven. Dan gaat het om een misdrijf, waarbij het lichaam nog opgegraven moet kunnen worden voor onderzoek, of als de identiteit niet duidelijk is geworden. Dan moeten nabestaanden die misschien toch nog opgespoord worden de overledene kunnen identificeren.’’

Aangrijpend
De eerste keer dat Bart op een eenzame uitvaart sprak, is hem erg bijgebleven. ,,Het ging om een man van 41 jaar die zelfmoord had gepleegd. Dat was de enige informatie die ik over hem had. Ik ben tijdens het schrijven vooral uitgegaan van de vragen die ik over hem had. Op het laatste moment, al tijdens de uitvaart, kwam toch nog een zus binnen. Zij had een paar uur voor de uitvaart pas te horen gekregen dat haar broer was overleden, omdat ze geen contact meer hadden.’’

,,Een andere uitvaart was voor mij het meest aangrijpendst. Deze was van een onbekende man die in een kanaal is gevonden. Hierbij waren ook de rechercheurs aanwezig die het onderzoek over zijn dood hebben geleid. Het was voor hen een stukje afsluiting van het onderzoek, dat heel emotioneel was geweest. Ook was er een politiefotograaf aanwezig die foto’s maakte voor nabestaanden die misschien nog gevonden zouden worden. Het is inmiddels meer dan 15 jaar geleden, maar ze zijn er nog steeds niet achter wie de man was.’’

Niet zomaar de deksel erop
Door zijn werk bij eenzame uitvaarten, kon hij ook achter de schermen van zo’n uitvaart kijken. ,,Ik heb vooral geleerd hoe respectvol de medewerkers omgaan met de overledenen. Ook al is er niemand bij aanwezig, het gaat toch heel mooi en ingetogen. Na afloop van de uitvaart had ik er toch telkens best een goed gevoel over. Het was niet zomaar de deksel erop en de oven in, maar iemand heeft op een respectvolle manier een uitvaart gekregen.’’

,,Het is voornamelijk een eer om te mogen doen en er ook namens de gemeente voor iemand te mogen staan. Ik heb ook verzoeken gehad voor gewone uitvaarten, maar dat doe ik liever niet. Ik ben van mening dat daar iemand moet spreken die een band heeft met overledene. Ik heb wel veel gedichten geschreven die passend zijn voor uitvaarten, die zijn online te vinden.’’

Het gedicht dat Bart schreef voor de onbekende overledene:

N.N. BOTERDIEP

Waar je ook op aarde
ter wereld kwam, ergens
op deze planeet, eens
in onbekende jaren

moet er van je gehouden zijn
waren er mensen die je kenden
voor je zorgden, waarop
je kon bouwen en zij op jou

hebben ze je uitgezwaaid
met goede raad overladen
of vertrok je met stille trom
omdat er niemand meer was?

weet je, ik kan niet geloven
dat er nergens op deze globe
iemand is die aan je denkt
zich je herinnert en je mis

dra zal grond je bedekken
neemt de planeet je in haar op
zoals ze doet met wat ze gaf
en ze zal je gedenken.

Ben je opzoek naar meer verhalen, tips of inspiratie voor en over uitvaarten? Neem dan ook een kijkje op onze uitvaartpagina!

Door Nienke van der Wal
Foto: Pexels