Zussen

Tijdens mijn vrijwilligerswerk in het Hospice, leerde ik een wijze les. Een les die ik nooit meer zal vergeten en die ik me, bij ieder verdrietig afscheid, herinner.

Tijdens mijn vrijwilligerswerk in het Hospice, leerde ik een wijze les. Een les die ik nooit meer zal vergeten en die ik me, bij ieder verdrietig afscheid, herinner.

De coördinator van het Hospice vertelde mij dat je je, als vrijwilliger, moet realiseren dat iedereen het afscheid van een dierbare op een eigen manier ervaart. Voor iedereen heeft de overledene een eigen status, speelt diegene een eigen rol en heeft hij of zij een eigen betekenis gehad. Ze gaf daarbij het voorbeeld van het overlijden van een moeder met vier kinderen. Twee dochters en twee zonen had deze vrouw. Alle vier de kinderen hadden hun eigen band met hun moeder, alle vier vertelden ze hun eigen verhaal en alle vier hadden ze hun eigen herinneringen aan het leven dat ze gedeeld hadden met hun moeder. ‘Dus Cick, eigenlijk sterft er niet één moeder, maar sterven er vier….’, waren de wijze woorden van de coördinator. Ik denk nog regelmatig aan deze woorden en ik kan niet anders dan ze volledig onderschrijven. Wanneer er iemand sterft, sterft één persoon met verschillende rollen en verschillende banden.

Afgelopen zomer overleed mijn zusje. Ik zeg altijd ‘zusje’, terwijl ze ouder was dan ik. Maar omdat er nog weer een zus boven kwam, werd de zus die het oudste was mijn zus en de andere dus mijn zusje. Mijn zus had een andere band met mijn zusje dan ik. Onze enige nog levende broer had ook weer een eigen band met zowel mijn zus als mijn zusje. Met mij ook, maar dat is een ander en lastiger verhaal. Om met de wijze woorden van de Hospice-coördinator te spreken; er stierven op die warme zomerdag drie zussen… de zus van mijn zus, de zus van mijn broer en mijn zusje.

Ik heb het lastig gehad met het verschil waarop wij met haar dood zijn omgegaan. Hun herinneringen die afweken van de mijne, mijn herinneringen die afweken van de hunne. Allemaal meenden we precies te weten hoe ons zusje was en hoe ze over dingen dacht. En dat was natuurlijk ook zo. Want ieder van ons had immers onze eigen relatie en geschiedenis met haar gehad. Ik denk terug aan onze jeugd, samen op één slaapkamer. Ik een sloddervos, mijn zusje alles mooi voor elkaar. Ik hield van Abba, zij van Boney M. Ik gebruikte haar borstel, zij liep over mijn kant van de kamer (dat kon ook niet anders want daar zat de deur, maar toch ergerde ik me er mateloos aan). Geloof me, er is voor twee pubermeisjes geen betere voedingsbodem voor oorlog dan dit. En dus hadden we regelmatig oorlog. De droogbloemen vlogen door de kamer, de tranen ook. 

Ook denk ik aan latere jaren. Jaren waarin we elkaar dagelijks belden, we elkaar steunden in lastige tijden, slechte grappen maakten en eindeloos konden klagen over alles en iedereen die ons dwarszat. We begrepen elkaars woorden als geen ander. Nog veel later hadden we hetzelfde volwassenen-kleurboek. We appten elkaar hoe ver we waren. Ik kreeg op mijn kop als ik buiten de lijntjes kleurde, maar een dikke zoen wanneer ik de doos potloden stuurde die ze zo graag wilde hebben. En wanneer ik zei ‘ik hou van jou’ zei ze altijd ‘love you’ terug. Eerlijk is eerlijk, ik heb ook minder fijne herinneringen. Er zijn perioden geweest waarin we ver van elkaar afstonden, elkaar te weinig spraken of gewoonweg niet naar elkaar konden luisteren. Nu mijn zusje er niet meer is, had ik die perioden graag overgeslagen, maar ook die tijd hoort bij mijn herinneringen.

Jeugdherinneringen hadden mijn broer en zus natuurlijk ook, alleen weken ze wel af van de mijne. Ook de herinneringen uit latere perioden kwamen niet overeen. Het deed me zeer om dat te merken; ik werd er verdrietig van en voelde me op sommige momenten zelfs miskend of niet erkend. Maar nu, maanden later, weet ik dat dit niets met miskenning of erkenning te maken heeft. Je hebt gewoon andere, eigen, herinneringen. Deze herinneringen zijn net zo waar als die van een ander aan eenzelfde persoon. Mits ze feitelijk juist zijn natuurlijk. Maar de band die jij met iemand hebt of had is jouw band met diegene, en die is niet te vergelijken met de band die een ander met diegene had.

En zo mis ik mijn zusje op mijn manier en op basis van mijn herinneringen. Zoals mijn zus haar zus mist en mijn broer de zijne. Het allerbelangrijkste is dat we allemaal zielsveel van haar houden en haar verschrikkelijk missen.

Door Cick Geers