Terug
In memoriam

Wegbereider voor de vrede en eigenzinnig.

Oorlog kent alleen maar verliezers, zei de Groninger polemoloog Hylke Tromp. Hij zette zich zijn leven lang in voor de vrede en nam daarbij geen blad voor de mond, hij overleed hij op 85-jarige leeftijd

Waarschijnlijk had Hylke Tromp het helemaal niet zo’n goed idee gevonden: een stuk over hemzelf. ‘Waar ik vandaan kom, hoe ik in elkaar zit, is niet belangrijk’, zei hij in de jaren tachtig tijdens een radio-interview met Joop van Tijn. De zaak; daar ging het hem om. De noodzaak te doorgronden wat oorlog veroorzaakt, en wat de voorwaarden zijn voor vrede.

Als hoogleraar aan de Rijksuniversiteit Groningen en directeur van het Gronings Polemologisch Instituut was hij een begeesterd analist en aimabel leermeester die zijn visie geenzins onder stoelen of banken stak. Oorlog, zei hij, kent alleen maar verliezers.

Hij was gefascineerd door de Eerste Wereldoorlog die, zo meende hij, in het bijzonder de zinloosheid van de oorlog illustreerde. Geregeld nam hij zijn studenten, maar ook vrienden mee naar de slagvelden rondom Ieper.

Fantastisch verteller

Vriend Dick Dalmolen, toenmalig hoofdredacteur van Nieuwsblad van het Noorden , herinnert zich zo’n bezoek. ,,Hij was een fantastisch verteller. Dan dook hij met ons een bosschage in waar een hut verscholen lag en vertelde dat Hitler daar als korporaal zou hebben verbleven.’‘

,,En dat 1 kilometer verderop een jonge majoor uit Engeland was gelegerd die Winston Churchill heette. Bijna te mooi om waar te zijn. Maar ik heb het later opgezocht en het klopte: daar hadden die twee mannen inderdaad tegenover elkaar gelegen.’’

Hylke Wybe Tromp werd in 1935 geboren in Sneek, als oudste zoon in een katholiek gezin met drie kinderen. Zijn vader dreef een fotowinkel annex drogisterij en legde als enthousiast fotograaf/filmer een aantal Elfstedentochten vast.

Hij had ambities voor zijn kinderen: stuurde ze naar het gymnasium omdat dat moeilijker, dus beter zou zijn. Hylke, Bart en zus Greetje zouden allen sociologie studeren. Tromps negen jaar jongere broer Bart, in 2007 overleden, werd, naast hoogleraar, een bekend auteur en PvdA-ideoloog.

Het was een beschutte jeugd in Sneek, zo vertelden beide broers in voornoemd radio-interview; in het gezin werden meningsverschillen nimmer met de vuisten, maar altijd met woorden beslecht.

Navo-staarders

Tromp kwam na zijn studie in Nijmegen in 1964 terecht bij het Polemologisch Instituut, opgericht door Bernard Röling, die hij in 1979 opvolgde als directeur. Het waren de jaren waarin de Koude Oorlog de wereldagenda domineerde.

Tromp schreef in 1974 een boek De Navo-staarders; de bewapeningspolitiek voor arbeiders verklaard , dat veel aandacht genoot. Hij vond dat Nederland uit de Navo moest.

Dit gedachtegoed werd niet door iedereen gedeeld. RUG-hoogleraar Hans Renner, tijdens de Praagse Lente in 1968 uit het toenmalige Tsjecho-Slowakije naar Groningen gevlucht, wreef zich destijds in de ogen.

,,Ik had de Sovjet-Unie als totalitair systeem aan den lijve ondervonden. Toen werd ik in Nederland geconfronteerd met Hylke Tromp. Zijn idee-fixe was dat Rusland de westerse ontwapening zou volgen en de vrede zou intreden. Ik heb altijd betreurd dat hij dat zo zag. Maar veel mensen zagen in hem toen een vredesapostel. En hij bewandelde die weg naar de vrede eigenzinnig.’’

Intrigerende man

Toen in 1990 het IJzeren Gordijn werd ontmanteld, was het met de Koude Oorlog gedaan. ,,Binnen enkele jaren draaide hij 180 graden om’’, zegt Renner.

,,Toen de Sovjet-Unie regionale conflicten kreeg, vond hij dat de Navo in moest grijpen. Een compleet andere benadering door dezelfde Hylke Tromp. Wat hem siert, is dat hij die denkfout altijd heeft erkend. Hij was niet dogmatisch. Een intrigerende man. Hij verdient een biografie.’’

Tromp schreef columns voor de DGP-kranten die vaak fel van toon waren. Hij had liever dat mensen zich opwonden over zijn stukken, zei hij, dan lázen ze ze tenminste.

Internationale veiligheid

In 1993 kreeg hij de leerstoel Internationale Veiligheid aan de RUG, nadat het Polemologisch Instituut was opgeheven. Hij richtte zijn aandacht op de burgeroorlog in Joegoslavië, waar hij directeur werd van het Center for International Studies in Dubrovnik.

Hij maakte een veelbekeken documentaireserie over de oorlog voor de VPRO en zorgde er samen met Dick Dalmolen, journalist Kees Wiese, Nieuwsblad -hoofdredacteur Ton Schuurmans, en hoogleraren Doeko Bosscher en Hans Renner voor dat de RUG een eigen opleiding journalistiek kreeg.

Tromp, inmiddels gescheiden van zijn eerste vrouw Ineke Stoffers, met wie hij zoon Bart en dochter Irene kreeg, ontmoette in Kroatië zijn tweede vrouw, onderzoekster Nena Vrkic en verhuisde met haar naar Den Haag. Ze kregen twee kinderen: dochter Mara en zoon Hylke.

In 2000 ging hij met pensioen, maar kampte met afnemende gezondheid na een serie kleine hersenbloedingen. Hylke Tromp, eigenzinnig wegbereider voor de vrede, overleed zondag 14 februari.

Bron Leeuwarder Courant. Geplaatst 3-3-2021