Ik zit aan tafel bij twee jonge vrouwen die hun moeder hebben verloren, samen gaan we de uitvaart vormgeven. Het verliezen van een dierbare is gecompliceerd. Was de relatie goed, dan heb je verdriet om het verlies, het gemis; afscheid is definitief. Was de relatie niet goed dan is het vaak nog ingewikkelder.
Het verdriet om het onomkeerbare dat de dood betekent, wordt soms vermengd met twijfels. Heb ik het goed gedaan, had ik meer kunnen doen? En het gevoel van boosheid dat je misschien wel voelt jegens de overledene, dat dan weer schuldgevoel met zich meebrengt. Verdriet om dat wat níet was, kan zó intens zijn. Ook de onderlinge verhoudingen tussen de nabestaanden spelen een rol. Dan kan het regelen van de uitvaart wel even wachten, veel belangrijker is het om ieders verhaal te mogen horen en de raakvlakken tussen de nabestaanden te vinden. Dat is een goed begin.
De dochters vertellen hun verhaal; moeder was vooral erg druk met zichzelf, had een buitengewoon goede relatie met de fles. De kinderen kregen een zware zorg te dragen. De oudste dochter had op een bepaald moment voor zichzelf gekozen en het contact beperkt tot het noodzakelijkste. Uit zelfbescherming. De jongste was blijven zorgen voor moeder, naast studie en baan. Zij kon niet anders, voelde zich verplicht. Zij droeg die zorg dus bijna alleen.
Ik luister, stel vragen, doe suggesties en zet hen zo op het spoor om elkaar te vinden. Vanuit die saamhorigheid vinden we overeenstemming over het afscheid. In de dagen die volgen groeit hun begrip voor elkaar en als de oudste komt met een gedicht dat zij gevonden heeft in een la in moeders huis, waar moeder de naam van de jongste dochter bij geschreven had, vraagt zij of ik dat wil voorlezen op de uitvaart. Een prachtig cadeau van zus tot zus. Dan weet ik, deze twee die redden het samen wel!
