In memoriam

Tineke Fietje uit Emmen hield van lezen, maar niet van de strenge mevrouw in de bieb. Dus ze werd zelf de allerleukste bibliothecaresse van het land

Als klein meisje was Tineke Fietje uit Emmen dol op lezen. Toch ging ze lang niet altijd vol enthousiasme naar de bibliotheek.

De reden: er werkte een vrouw die in haar ogen bijzonder streng was. Lagen er splinternieuwe boeken op de plank, dan mocht je daar als kind niet aankomen. Ook mocht je maar twee boeken per week lenen en dan alleen de exemplaren die hoorden bij jouw leeftijdscategorie.

Het leidde er niet toe dat de Emmense de bibliotheek ging mijden. Sterker nog, ze werd zelf jeugdbibliothecaresse. En niet zomaar eentje. Werkelijk alles trok ze uit de kast om kinderen aan het lezen te krijgen. Het bleef ook buiten Emmen niet onopgemerkt.

Tineke Fietje was het vierde kind van Henny en Tine Wittink, die een brood- en banketbakkerij runden in het Emmer centrum. Van alle kinderen werd verwacht dat ze met een zekere regelmaat de handen uit de mouwen staken. Schoonmaken, bezorgen en tijdens de VVV-weken in Emmen lekkernijen verkopen vanuit een kraam.

‘s Nachts naar beneden om te snoepen

Het opgroeien in een bakkerij had ook zo zijn voordelen. Wilde je wat lekkers, dan was dat altijd binnen handbereik. ,,Geregeld sloop Tineke ‘s avonds laat of ‘s nachts naar beneden om te snoepen. Ze koos dan altijd de koekjes waarvan ze dacht dat het niet opviel als er een paar ontbraken’’, zegt broer Roelof (73),

Op School 2, nu de Meester Vegterschool geheten, bleek dat Tineke goed kon leren. Omdat ze niet uitblonk in rekenen, ging ze daarna niet naar de hbs maar naar de middelbare meisjesschool. Lerares Engels, dat wilde ze worden. Met haar blonde haar viel de jonge Emmense op. Hammy Fietje (73) uit Emmen weet nog precies wanneer hij haar voor de eerste keer spotte. ,,In 1966 in het zwembad. Ze liep naast een meisje dat ik wél kende. Van haar hoorde ik later hoe ze heette: Tineke Wittink.’’

Broertje verongelukte op weg naar zwembad

De jonge Emmenaar trok de stoute schoenen aan en belde de bakkersdochter op. ,,Ik vroeg Tineke of ze verkering met me wilde. Ze was verrast. Niet zo raar, ze wist helemaal niet wie ik was! Ze antwoordde dat ze al verkering had. Toen zei ik dat ze dat uit kon maken, maar daar ging ze verder niet op in.’’

Op een koopavond lukte het Hammy opnieuw haar aandacht te trekken. ,,We raakten aan de praat en ik trakteerde op een banana royal in Lunchroom Hekkert. Ze bleek niet alleen knap te zijn, maar ook heel aardig en sociaal. Niet lang daarna hadden we verkering.’’

Desondanks was 1966 een gitzwart jaar voor de Emmense. Op 15 augustus 1966 kwam haar bijna 11-jarige broertje Henk met zijn fiets onder de wielen van een vrachtwagen. Het jochie, dat op weg was naar het zwembad, overleed ter plekke. ,,Dat was natuurlijk verschrikkelijk’’, zegt zus Femmy (78). ,,Kort daarna begonnen de scholen weer. Bij Tineke op school was er vrijwel geen enkele leraar die iets liet merken. Het werd doodgezwegen, alsof er niets was gebeurd. Tineke had het er heel moeilijk mee.’’

‘Tineke wist het zeker: ze wilde nooit een auto besturen’

De gifbeker voor het gezin was nog niet leeg. In juni 1968 was er weer een ernstig verkeersongeluk: vader Henny verloor op 50-jarige leeftijd het leven toen zijn auto bij De Punt uit de bocht vloog. Zijn 82-jarige moeder, die bij hem in de auto zat, overleefde het evenmin. Hammy Fietje: ,,Na dat ongeluk wist Tineke het zeker: zij wilde nooit een auto besturen. Zat ze bij mij in de auto, dan mocht ik beslist niet hard rijden. En dat bleef zo, haar hele leven.’’

Na het overlijden van vader Henny werd de bakkerij verkocht aan de gemeente, die het pand in het voorjaar van 1969 met de grond gelijk maakte. Tineke had inmiddels haar toekomstplannen aangepast. Ze wilde geen lerares Engels meer worden, maar bibliothecaresse. In Groningen volgde ze daarvoor een opleiding, maar maakte die daar niet af.

Hammy: ,,Tineke bleek in verwachting te zijn. We trouwden en betrokken samen een appartement in een boerderij in Noord-Sleen. Daar werd in 1971 onze dochter José geboren. Zes jaar later – we woonden toen weer in Emmen – kwam onze zoon Nando ter wereld.’’

Beste jeugdbibliothecaris van Nederland

In Deventer haalde Tineke alsnog haar bibliotheekdiploma. Ze ging daarna in Emmen aan het werk in de jeugdbibliotheek in de wijk Emmermeer. Om meer kinderen aan te zetten tot lezen bedacht ze een systeem dat de boeken naar het gezin bracht in plaats van andersom. Ouders leerde ze hoe leuk het is om het voorlezen te koppelen aan een spelletje, een dansje of een toneelstukje. Nadat de bibliotheek in Emmermeer in 1992 verdween, werd ze dé jeugdspecialist bij de centrale bibliotheek in het Emmer centrum. Ze bepaalde er de collectie en zette tal van activiteiten op touw.

,,Ze was wat dat betreft onvermoeibaar, helemaal als het ging om kinderen die het wat moeilijk hadden’’, zegt dochter José. ,,Het is niet alleen leuk, maar ook enorm belangrijk. Kinderen die veel lezen hebben een veel grotere woordenschat en doen het over het algemeen beter op school’’, zo vertelde ze zelf. In 2009 werd ze door het landelijk vakberaad jeugdbibliotheekwerk gekozen tot beste jeugdbibliothecaris van ons land. Twee jaar later kwam er een kinderboek uit over de geschiedenis van Emmen, waar ze zelf aan mee had gewerkt.

In haar vrije tijd zong de Emmense in het plaatselijke toonkunstkoor en genoot ze volop van haar eigen kinderen en later de kleinkinderen. ,,Als jochie had ik een kookclubje met vriendjes. Mijn moeder maakte recepten waar wij mee aan de slag konden’’, zegt zoon Nando. Dochter José: ,,Ze vond alles leuk. Vriendinnetjes mochten ook altijd blijven eten en slapen.’’

Zo’n vier jaar na ze stopte met werken werd haar geheugen minder

In de zomer werden kampeerreizen door heel Europa gemaakt. De liefde voor lekkernijen in banketzaken verdween nooit. Was er ergens een bakkertje, dan moést ze daar even naar binnen. In 2005 overleed broer Dick, even plotseling als haar broertje Henk in 1966. Opnieuw een enorme klap die de Emmense moest zien te verwerken.

In 2015 stopte ze na bijna 44 jaar als werknemer van de bibliotheek. In de krant vertelde ze nog één keer hoe leuk ze het had gevonden en hoe belangrijk het is dat kinderen veel lezen.

Een jaar of vier later daarna merkte Tineke dat haar geheugen minder werd. Nando: ,,Mijn moeder was iemand die graag de controle had, die het ook fijn vond om met mensen in gesprek te gaan. Dat lukte voor haar gevoel allemaal steeds minder goed en dat was voor haar heel moeilijk om te accepteren.’’

In de zomer van 2021 bleek Tineke Fietje ongeneeslijk ziek te zijn. Ze overleed op 12 november.

Bron: DvhN. Geplaatst 25-5-2022. Foto: Boudewijn Benting