Kunstschaatsicoon Sjoukje Dijkstra (1942-2024) doorbrak gouden barrière op Winterspelen

De legendarische kunstschaatsster Sjoukje Dijkstra, die donderdagmiddag op 82-jarige leeftijd in haar woonplaats Someren overleed, verwierf in 1964 eeuwige roem door tijdens de Winterspelen van Innsbruck een gouden medaille te pakken bij het kunstschaatsen.

Vier jaar daarvoor was ze in Squaw Valley op de Winterspelen al goed voor zilver.

Niet langebaanschaatsen, maar kunstrijden was ooit dé wintersport waarin Nederland toonaangevend was. Sjoukje Dijkstra doorbrak in 1964 een gouden barrière in Innsbruck door die eerste olympische titel uit de geschiedenis te veroveren voor Nederland tijdens de Winterspelen. Dijkstra was een wereldster in haar sport en zal altijd als een icoon worden gezien. Afgelopen februari was ze ontroostbaar toen haar hartsvriendin Joan Haanappel (83) het leven liet, op 2 mei overleed Dijkstra zelf op 82-jarige leeftijd.

Haanappel was de stilist van de twee, maar Dijkstra was degene die grossierde in hoofdprijzen. In 1960 pakte ze ook al zilver tijdens de Spelen. Ze was toen pas 18 jaar, nadat ze in 1956 haar olympische debuut maakte als 14-jarig meisje (twaalfde). Vijf keer werd Dijkstra Europees kampioene, driemaal greep ze de wereldtitel. „Ik denk dat als Sjoukje en ik niet gelijktijdig waren begonnen met schaatsen, we nooit zo ver waren gekomen”, liet Haanappel voor haar overlijden optikken.

© ANP / HH
Sjoukje Dijkstra in 1962, het jaar dat ze voor het eerst wereldkampioen werd.

Sinds hun jeugdjaren waren Haanappel en Dijkstra bijkans onafscheidelijk. Als prille tieners trokken ze al samen naar Engeland om in East Twickenham te werken onder de Zwitserse toptrainer Arnold Gerschwiler. Ze kwamen terecht in een kosthuis, waar de heimwee aan hen knaagden. Dijkstra, dochter van een olympisch schaatser en Amstelveense huisarts Lou Dijkstra, bleek over een ijzeren wil te beschikken om koste wat kost te slagen. Haar sprongkracht bleek van uitzonderlijke klasse, waardoor ze het uiteindelijk zou schoppen tot één van de beste kunstrijdsters aller tijden.

© ANP / HH
De kunstrijdsters Sjoukje Dijkstra (l) en Joan Haanappel in 1969, toen beiden bij Holiday on Ice schaatsten.

Door het charmante duo werd het kunstschaatsen in Nederland tijdens de jaren ’50 en ’60 razend populair en de belangrijkste wintersport in ons land. Na Dijkstra en Haanappel duurde het tot 1976 voordat Nederland weer een kunstschaatster op de Spelen had. Dianne de Leeuw pakte toen zilver.

Adviseur

Beiden bleven zich ook nadien met hart en ziel voor hun sport inzetten. Ze waagden een poging om binnen de KNSB hun discipline weer naar een hoger plan te tillen. Dijkstra haakte als adviseur snel af, want ze voelde zich net als Haanappel een paar jaar later miskend, omdat hun sport binnen de schaatsbond als een achtergesteld kindje werd behandeld. Toch zagen ze hun droom bewaarheid worden met Lindsay van Zundert, die – na 46 jaar – in 2022 Nederland weer vertegenwoordigde tijdens de Winterspelen van Peking.

In 2005 kreeg de zesvoudig sportvrouw van het jaar van NOC*NSF de Fanny Blankers-Koen Carrièreprijs en in 2013 kreeg ze een plek in de World Figure Skating Hall of Fame. Prijzen die alleen maar meer aangeven welk fenomeen Dijkstra was in het kunstrijden. Toch had ze maar wat graag nog één doel willen bereiken, al viel dat in duigen toen haar hartsvriendin in februari overleed. Dijkstra vertelde toen: „We wilden in 2026 naar de Winterspelen in Cortina d’Ampezzo gaan. Daar maakten we in 1956 samen ons olympisch debuut en dan was de cirkel rond geweest.”

Showbizz

Na haar wedstrijdsportperiode ging Sjoukje de showbizz in en maakte ze zich zeer geliefd in de circuswereld. Sjoukje was 26 toen ze bij Holiday on Ice ging schaatsen en daar de 53-jarige Duitser Karl Kossmayer ontmoette. Ze kregen twee dochters.

© ANP / HH
Joan Haanappel (links ) en Sjoukje Dijkstra in 2017.

Dijkstra overleed na een lang ziekbed donderdagmiddag om half vier in haar woonplaats Someren. „Ze is vredig ingeslapen”, aldus haar dochter Katja Kossmayer: „Helaas was ze al een tijd ziek. In 2022 is er een tumor van 20 centimeter aan de nieren geconstateerd. Dus ze had nierkanker. Maar ze had ook hartfalen.”

Dijkstra woonde met haar dochter in een huis: „Vanaf dat mijn vader in 2000 overleden is, is ze eigenlijk altijd bij mij geweest. We zijn samen in Someren gaan wonen en hebben het daar heel goed gehad. Ik ben dankbaar dat ik voor haar heb kunnen zorgen.”

Circus

Ook al ging het de laatste jaren lichamelijk slecht met Sjoukje, haar hoofd werkte prima. Ze kon erg genieten van het circus waar ook haar dochter lang in heeft gewerkt. Katja: „Geestelijk was ze tot vanochtend nog eigenlijk goed bij. Maar het hart wilde niet meer. Ze kreeg steeds moeilijker lucht. Wat ik zelf nu vooral kwijt wil, is dat het Máxima-ziekenhuis haar de laatste twee jaar fantastisch heeft begeleid. Daar zijn we heel dankbaar voor.”

Bron: De Telegraaf. Geplaatst 3-5-2024. Foto: eigen foto