Kunstenaar Ulay overleden; ‘hij zette performance op de kaart’

De Duitse experimentele performancekunstenaar Ulay is op 76-jarige leeftijd overleden aan kanker. Ulay, een pseudoniem van Frank Uwe Laysiepen, was voornamelijk bekend door zijn relatie met kunstenares Marina Abramovic en de werken die hij met haar maakte.

Ulay woonde tientallen jaren in Amsterdam. Hij kwam daar in de jaren zestig wonen als provo en experimenteerde veel met polaroids. Begin jaren zeventig was hij een van de initiatiefnemers van Ruigoord, het gekraakte kunstenaarsdorp in de buurt van Amsterdam. Ook was hij nauw betrokken bij kunstcentrum De Appel.

Relation Works

In Amsterdam leerde hij de Servische performancekunstenares Marina Abramovic kennen. De twee reisden jarenlang door Europa in een Citroën-busje. Ze verwerkten hun relatie in bizarre experimenten.

“Samen zijn zij ongelooflijk belangrijk geweest voor de performancekunst”, zegt Rein Wolfs, de directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam, in het radioprogramma Nieuws en Co. Hij bereidde samen met Ulay een grote tentoonstelling in dit najaar voor.

“Ulay en Abramovic hebben die performancekunst op de kaart gezet”, zegt Wolfs. “Ze zijn heel intensief met elkaar aan het werk geweest. Ze gebruikten het lichaam als medium.”

Zoals in dit werk, uit 1977, waarin de kunstenaars tegenover elkaar knielden en elkaar steeds harder in het gezicht sloegen.

Ook het solowerk van Ulay was indrukwekkend en omvangrijk, zegt Stedelijk-directeur Wolfs. Zo stal de kunstenaar in 1976 een werk van Spitzweg, een van Hitlers favoriete kunstenaars, uit een museum in Berlijn. “Hij is naar binnen gerend, heeft dat werk gestolen, en is als een gek weer naar buiten gerend.”

Daarna hing hij het werk in de woonkamer van een Turkse familie. En hij belde de directeur van het museum op en bracht het werk terug.

“Dat was de performance”, zegt Wolfs. “Dat was het moment in de kunst dat het gevoel belangrijk werd, en de communicatie met het publiek.”

Ulay overleed op 76-jarige leeftijd in de Sloveense hoofdstad Ljubljana aan de gevolgen van kanker.