Terug
In memoriam

Klaas Ritsema, verzamelaar en ‘buswonder van Nederland’

Tijd van Leven beschrijft het gepasseerde bestaan van mensen met een bijzonder verhaal. Zoals Klaas Ritsema (1956-2019), verzamelaar en ‘buswonder’.

Klaas Ritsema was een verzamelaar. Een deel van de collecties werd tentoongesteld in zijn Radio- en Speelgoedmuseum in Onstwedde, maar ook zijn woning stond tjokvol, evenals zes garageboxen. In de eerste opruimronde na zijn overlijden haalden zus Wiesje (1959) en haar man Nick von Dincklage (1958) met veel hulp zo’n 150 verhuisdozen aan spullen uit de flat. ,,Toen we de volgende keer binnenstapten kon je niet zien dat er iets weg was.’’

Hij overleed in mei van dit jaar op 62-jarige leeftijd aan kanker. Aan welke soort is onduidelijk gebleven. Klaas Ritsema had autisme en mede daardoor angst voor ziekenhuizen en dokters. Omdat hij niet behandeld wilde worden, hoefde onderzoek ook niet. Hij zei: ,,Waarom moet ik weten wat het is? Ik doe er toch niks aan.’’

De ziekte met de grote K

Wiesje: ,,In oktober 2017 bleek dat er iets mis was. In het begin wilde Klaas er niets van weten. Beetje bij beetje kwam het besef dat het echt fout zat. Uiteindelijk praatte hij er open over met mensen en omschreef het als: ‘de ziekte met de grote K, maar het is geen kiespijn’. Hij vond het jammer dat zijn leven vroeg eindigde, maar er was ook berusting.’’

Hoewel dat evenmin is gediagnosticeerd, had hij alle kenmerken van autisme. Wiesje: ,,Psychologen die op bezoek waren in het museum merkten het op en toen ik een boek kocht, over hoe er mee om te gaan, was het één brok herkenning.’’

Zijn jeugd was, mede door zijn aandoening, moeilijk. Een deel ervan brachten ze door in Nieuwe Pekela. De ouders van Klaas en Wiesje scheidden op latere leeftijd. Na de lagere school maakte hij de LTS af en zij de Havo.

Scheper Ziekenhuis

Wiesje kreeg een baan in het Scheper Ziekenhuis en ging al vroeg op kamers in Emmen. Klaas en moeder Ali verhuisden in 1980 naar Stadskanaal. Toen zij in 1995 eveneens naar Emmen verkaste bleef hij er wonen. Ali was overbezorgd en kwam geregeld controleren, maar Klaas redde zich prima.

Hij werd in 1985 werkloos, ging reizen en trok met de bus Nederland door. Door die tripjes kende hij, gezegend met een fenomenaal geheugen, bijna alle routes, van Groningen tot Maastricht.

Informatiepunt Gado

Wiesje: ,,Voor de Gado, de toenmalige Groningse busmaatschappij, werd hij informatiepunt. Mensen belden hem, of stuurden een brief. Hij schreef de gewenste routes uit en stuurde dat op. Er volgden ook adviezen als: u moet daar niet tot het eindpunt want de verbinding met de volgende lijn is slecht. Als u twee haltes eerder uitstapt, kunt u daar overstappen. Dat is zelfs een half uur korter.’’

Klaas werd er zo bekend mee dat mensen post aan hem adresseerden met ‘Het buswonder van Nederland’, of ‘De Allesweter van het Busvervoer’, met alleen Stadskanaal erbij. Nadat hij op tv was geweest bij Veronica stond op een envelop zelfs ‘Aan de man die te zien was in het programma De brieven kwamen allemaal aan. Nationale Ideeënbus’.

Een eigen museum

Zijn droom was een eigen museum en na een periode bij het Verzamelmuseum in Veendam regelde Wiesje in 1996 ruimte voor hem in een oude muziekschool in Emmen. Er kwam een stichting ter ondersteuning, echter: de kosten bleken toch te hoog en twee jaar later sloten de deuren weer.

Met behulp van toenmalige wethouder Jan-Willem van de Kolk van de gemeente Stadskanaal opende in 2000 zijn Radio- en Speelgoedmuseum aan de Boslaan in Onstwedde, in een ‘soort Hans en Grietje-huisje’, de voormalige kinderopvang.

Zijn lust en zijn leven

Klaas Ritsema creëerde er een eigen wereld. Wiesje: ,,Wij ondersteunden hem en er was hulp van een groepje vrijwilligers. Met name Wubbe en Janneke Veldhuis hebben veel voor hem en zijn museum betekend. Klaas was apetrots op het museum. Echt zijn lust en zijn leven. De enige frustratie was dat het niet drie keer zo groot kon zijn.’’

Spijtig was ook dat het twintigjarig bestaan niet werd gehaald. Met het verscheiden van Klaas kwam er een einde aan het museum.

‘Hij begon echt te praten’

Na het overlijden van Ali, in 2015, hadden Wiesje, Nick en Klaas intensief contact. Ze belden twee keer per dag en maakten in zijn laatste jaar veel tripjes. Naar restaurants, het vliegveld van Rotterdam, de haven. Hij vond het geweldig, begon echt te praten en toonde emoties.

Wiesje: ,,Het leven is voor hem niet altijd gemakkelijk geweest, maar we hebben het mooi kunnen afronden. Het was goed zo. Hij had een droom en met die droom heeft hij ook anderen blij gemaakt.’’