Kanker is over twintig jaar geen dodelijke ziekte meer. De ziekte is dan te genezen of het is een chronische aandoening geworden. Dit zeggen specialisten van het Amsterdamse Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis, dat gespecialiseerd is in de behandeling van kanker.
Stijging aantal gevallen kanker
De stijging van het aantal kankergevallen lijkt niet te stoppen. Elk jaar komen er honderdduizend patiënten bij. In 2020 telt Nederland bijna drie kwart miljoen mensen die kanker hebben of hebben gehad.
Maar er is goed nieuws, meldt het Antoni van Leeuwenhoek. Over twintig jaar is 90 procent van de kankergevallen te genezen of chronisch te maken.
Onderzoekscentrum
Met deze belofte staat het Antoni van Leeuwenhoek stil bij zijn honderdste verjaardag. Al vanaf dag één is het ziekenhuis en onderzoekscentrum compleet gericht op kanker, vertelt oud-directeur Piet Borst (78). ,,En dat er ook meteen een onderzoeksafdeling aan verbonden was. Nu nog gaan behandelen en onderzoek hand in hand.’’
Tientallen jaren werden patiënten wel bestraald of geopereerd, maar artsen wisten nauwelijks wat ze deden. Met als gevolg dat kanker bijna altijd een doodvonnis was.
Jaren zeventig
In de jaren zeventig landde langzaam het idee dat kanker een ziekte was die ontstond door schade aan het DNA; de eerste stap op weg naar echte bestrijding van de ziekte. ,,We hadden nauwelijks middelen voor onderzoek’’, vertelt Ed Roos (66), die sinds 1973 onderzoeker was bij het AVL en nu nog les geeft. ,,We probeerden cellen te kweken in een tochtig kantoortje. Als de wind verkeerd stond, kwamen er gistcellen mee vanaf de Amstelbrouwerij aan de overkant en kon je al je proefjes weggooien.’’
Jaren tachtig
Pas in de jaren tachtig maakte het Antoni van Leeuwenhoek grote stappen voorwaarts. Het centrum groeide uit tot een van de leidende onderzoeksinstituten in de wereld. ,,We kregen eindelijk goede technische middelen. Ik ben ontzettend trots op wat we sindsdien hebben bereikt. Dat we bijvoorbeeld hebben ontdekt dat vro uwen met borstkanker net zo goed af zijn met een borstsparende operatie’’, zegt Roos.
Sinds de jaren tachtig is er een enorme vooruitgang geboekt. Ook andere centra voor de behandeling van kanker hebben daaraan hun steentje bijgedragen.
Helft overleeft
Nu overleeft ongeveer de helft van alle kankerpatiënten. Maar dankzij alle verbeteringen zal dat nog veel verder stijgen. Belangrijk voor de toekomst is het ontrafelen van het DNA van tumoren.
,,We staan aan de vooravond van een revolutie’’, stelt oud-directeur Borst. Sinds kort lukt het ook om het DNA van tumoren uit te pluizen en zo precies te ontdekken wat de zwakke plekken van de tumoren. ,,En op welke medicijnen die reageren’’, zegt Borst.
DNA
Het Antoni van Leeuwenhoek is al druk bezig met het maken van DNAprofielen van de duizenden tumoren die het sinds de jaren tachtig heeft bewaard in een tumorbank. ,,Binnenkort gaan we van steeds meer nieuwe patiënten het DNA van hun tumoren lezen. Zodat voor iedereen een unieke behandeling kan worden gekozen.’’
Volgens Borst zal dit uiteindelijk voor alle kankers werken. ,,Uiteindelijk heeft elke tumor een achilleshiel.’’
