Eind april 1944 werd ze gearresteerd in Amsterdam samen met haar moeder, die maandenlang door de Duitsers was gevolgd. Een krijgsraad veroordeelde haar ter dood. „Dat kon niet missen, dat wist je van tevoren”, zei ze daar later over. Ze werd niet zwaar gemarteld, ’alleen’ met een stok geslagen. „Ze hielden mij voor een dom naïef schoolmeisje dat vijf piloten had geholpen. Van de rest wisten ze niet.”
Haar geluk was dat ze in de paniek na Dolle Dinsdag, toen de bevrijding vlakbij leek, met zo’n 300 andere vrouwen werd gedeporteerd naar het Oosten. Vijf kampen maakte ze mee, echter steeds zo kort dat het dossier met haar doodvonnis haar niet inhaalde. Slechts 30 vrouwen overleefden het.
Na de bevrijding beleefde Joke met drie andere vrouwen meer benauwde avonturen, onder meer in Russische gevangenschap. Haar reisgenoot Henriëtte (Jet) Roosenburg schreef er een boek over, De muren vielen om, dat ook in Amerika succes had.

Koning Willem-Alexander in gesprek met Joke Folmer bij de heropening van het Nationaal Monument Kamp Vught.Ⓒ ANP/HH
Terug in Nederland trouwde Joke met een chirurg die ze in het verzet had leren kennen. Ze kregen vijf kinderen en vijf pleegkinderen. Na zestien jaar volgde een scheiding. Joke werkte daarna nog jaren voor de Kinderbescherming, maar zette zich ook in voor verzetsorganisaties en onderhield contact met ’haar’ vliegers en hun nazaten.
De laatste 50 jaar van haar leven woonde ze op Schiermonnikoog. Daar had ze willen gaan wonen met haar ’vrind’, zoals zij het noemde, een gepensioneerde kapitein, maar hij overleed voordat dit kon gebeuren. „Toen heb ik besloten alleen te gaan”, vertelde ze eens in een interview. Op 17 december vond daar haar uitvaart plaats.
Romantisch huisje
Haar romantische huisje aan de duinen was maar een paar huizen verwijderd van burgemeester Ineke van Gent. „Ik ben best wel veel bij haar op bezoek geweest. Je woont dicht bij elkaar, je let een beetje op elkaar. Haar deur stond altijd open”, vertelt de burgemeester. Twee jaar geleden reikte ze Joke de erepenning van het eiland uit, onder meer vanwege haar inzet voor de 4 mei-herdenking. „Zij hield van het eiland en de eilanders, en de eilanders van haar.”
Geschiedschrijver Dick van de Kamp ging ook regelmatig langs. Of ze eenzaam was? „Nee hoor, ze had een grote schare kinderen en kleinkinderen die op bezoek kwamen, maar ook kennissen en kinderen van mensen die ze geholpen heeft.”
Joke was ook vaak op pad, memoreert burgemeester Van Gent. „Tot op hoge leeftijd heeft ze verteld over haar verzetswerk en de oorlog. Ze reisde daarvoor het hele land door. Een bijzondere vrouw, heel eigenstandig. Je zou haar een feministe kunnen noemen. Ze vond het belangrijk dat vrouwen hun plek in de samenleving krijgen.”
Bron: De Telegraaf. Geplaatst 2-1-2023.