Het is stil in Kameleondorp Terherne zonder Gerben Zonderland, ofwel Nop de Graaf

Wie een bezoekje bracht aan Terherne kon hem niet missen. Met zijn toneelstukjes bij de brug en op het water, zijn grappen en zijn streken: Gerben Zonderland, ofwel Nop de Graaf, was niet uit het straatbeeld van het Kameleondorp weg te denken. Tot  hij plotseling overleed.

Dat Nop, geboren in 1956 in het Brabantse Deurne, een groot deel van zijn leven zou wijden aan een soort kindervrijstaat, vond zijn oorsprong in zijn jeugd. Hij was het nakomertje in een gezin met vier kinderen, en zijn vader bestierde jongensinternaat Vreekwijk. Terwijl de oudste drie een strenge opvoeding hadden genoten, ging het bij Nop anders; van jongs af aan onttrok hij zich aan regels en ging hij zijn eigen weg. Hij ontpopte zich als een vrijbuiter.

Eigen filosofie

Na het gymnasium ging hij op twintigjarige leeftijd aan de slag in een Browndalehuis, een gezinsvervangend tehuis voor zogeheten moeilijke kinderen. Het was de opmaat voor een snelle carrière in de jeugdhulpverlening, van gezinsmedewerker tot adjunct-directeur. In deze periode ontwikkelde hij een eigen filosofie over wat goed is voor kinderen: een kind had allereerst recht op geborgenheid, een veilige plek, daarna kon er pas gewerkt worden aan eventuele problemen, en altijd vanuit de eigen motivatie. Psychiaters hield hij het liefst buiten de deur.

Nop de Graaf 1956 – 2022

Dat hij in 1988 werd wegbezuinigd als teambegeleider in de jeugdzorg, was een grote klap voor Nop. Toen daar ook nog een relatiebreuk bij kwam, zat hij even in een diep dal. Dat hij min of meer bij toeval met zijn boot in Terherne terechtkwam en hier Jan Stedehouder tegen het lijf liep, zou zijn redding worden.

‘Ik ben Nop en ik heb een boot.’ ‘Ik ben Jan en ik heb een eiland’. De kennismaking van Nop en het toenmalige schoolhoofd was het begin van een decennialange samenwerking. Samen vormden ze het creatieve brein achter het Kameleondorp, dat in 1995 opende.

Liefde voor de natuur

Nop nam kinderen mee naar het eiland, liet ze slootjes springen, vlotten bouwen, pannenkoeken bakken. Het was pionieren in het begin, maar dat was hem wel toevertrouwd. Nop bouwde latrines, legde paden aan. Met de activiteiten die hij bedacht, in het teken van de vier elementen aarde, water, lucht en vuur, wilde hij jongens en meisjes de liefde voor de natuur meegeven.

Hij breidde de doelgroep uit naar volwassenen, en geleidelijk groeide de plek uit tot een compleet Kameleondorp waarin de verhalen over de broers Hielke en Sietse Klinkhamer tot leven komen. Zelf was Nop het meest in zijn element als Gerben Zonderland, de guitige knecht die altijd streken uithaalt.

Nop ‘Gerben’ de Graaf. Eigen foto

Voor het hele dorp was Nop van grote betekenis. ,,Met zijn positieve inbreng, zijn creatieve ideeën, zijn tomeloze inzet en plezierige samenwerking met tal van bedrijven heeft hij Terherne enorm op de kaart gezet’’, zei Annelies Piersma namens de ondernemersvereniging en de ‘14 van Kameleondorp’, een mede door Nop bedacht wandelevenement.

Toekomst van het Kameleondorp

Niet alleen had hij twee gouden handen, hij was ook een ondernemer die een bedrijf draaiende moest houden. Samen met de stichtingen dacht hij mee over de toekomst van het Kameleondorp. De laatste jaren waren niet de makkelijkste: corona, de stijgende prijzen, de moeizame zoektocht naar personeel…. Nop kreeg twijfels over de toekomst. Die van hem bleek opeens heel kort; hij werd 65 jaar.

Sinds zijn overlijden is het stil in het Kameleondorp. ‘Door omstandigheden tijdelijk gesloten’ staat er op de site. De Hotze de Roos Stichting en Stichting Vrienden van de Kameleon zijn op zoek naar een opvolger. Dat zal nog niet meevallen, beseft voorzitter Zwier Kroese. ‘Wij verliezen in hem een geweldige inspirator, roerganger en optimist.’

,,Nop maakte van ons leven een jongensboek, een avontuur, en wij waren erbij’’, sprak Jan Stedehouder.

Bron: Leeuwarder Courant. Geplaatst 6-10-2022. Foto: Eigen foto.