Terug
In memoriam

Gerrit Pit, een handige ondernemer met een hoop connecties in Emmen (en wijde omgeving)

In het Nieuwsblad van het Noorden verscheen 12 juli 1968 een groot artikel met als kop ‘Schnabbelen werd ‘big business’’. Het ging over Studio Pit, in 1960 opgezet door Gerrit Pit en de twee decennia daarna een begrip in Emmen en ruime omgeving. Als er wat gestencild moest worden (een gangbare druktechniek uit die jaren) was dat hét adres.

Ongewone aanpak

Wat begon op een slaapkamer groeide uit tot een succes door zijn ongewone aanpak. Het bedrijf groeide van de Spoorstraat naar het Noordeinde en uiteindelijk naar de Weerdingerstraat. Op 27 september vorig jaar overleed Gerrit op 97-jarige leeftijd in Deventer.

Bij Gerrit ging eigenlijk weinig op een normale manier. Als een vereniging, kerkgemeenschap of sportclub uit de regio er zelf niet mee kwam regelde Pit wel dat er een eigen periodiek kwam voor de leden. Als daar al bezwaren tegen waren had Pit de oplossing al paraat. Geen geld? Pit zorgt voor advertenties. Tekst te weinig?

Pit kruipt achter zijn typemachine of trekt uit zijn rijk gevulde archief een passende tekst. Er rolden in de hoogtijdagen pakweg vijftig verenigings-, sport- en kerkblaadjes uit de machines van Studio Pit. Bovendien onderhield hij een knipseldienst voor bouwberichten ‘Bouwtips’, waarvoor hij dagelijks een fikse stapel kranten doornam. Uiteindelijk gaf het bedrijf aan een tiental medewerkers een goede boterham.

Gerrit Pit in de jaren ‘70 toen hij in Emmen actief was. Foto: Picasa

Handige ondernemer

Kortom: Gerrit was een handige ondernemer met een hoop connecties in Emmen en wijde omgeving, waar hij onder meer ook jarenlang actief was voor de middenstandsvereniging. Humorvol ook.

De oorsprong van die handigheid lag in Steenwijk, waar Gerrit opgroeide tegenover de begraafplaats, waar hij nu ter aarde is besteld. Zijn vader kon aan de overkant een riante woning bouwen omdat niemand die grond wilde kopen. Anders denken had Gerrit niet van een vreemde.

Op de middelbare school liep hij de kantjes ervan af, vandaar dat zijn pa zich inkocht bij een nieuwe drukkerij in Steenwijk. Gerrit werd er door het erfdeel van zijn jong overleden moeder mede-eigenaar en leerde er niet alleen het drukkersvak. Hij ontwikkelde als 18-jarige een jeugd-editie voor het kerkblad en wierf hiervoor zelfstandig adverteerders en schreef zelf de teksten.

Maar het levensverhaal van Gerrit Pit houdt allerminst op met een lucratieve manier van krantjes drukken. Gerrit had een sterk gevoel voor rechtvaardigheid en dat bracht hem in de eerste oorlogsjaren regelmatig in de problemen. Gerrit is in de oorlog twee keer opgepakt en overleefde drie jaar lang het Duitse concentratiekamp Sachsenhausen bij Berlijn. Daar had hij al zijn handigheid en een beschermengel voor nodig.

Het gaf hem een trauma dat hem tot aan zijn overlijden bezig heeft gehouden. Hij heeft geprobeerd zijn oorlogservaringen van zich af te schrijven. Dit hielp hem om alles een plaats te geven, maar helemaal los van zijn oorlogsverleden kwam hij nooit. Gerrit had direct na de inval van de Duitsers gekozen voor Oranje, terwijl zijn oudere broer zich aansloot bij de NSB met een fanatisme dat al snel leidde tot de functie van kringleider. Beide broers staken niet onder stoelen of banken waar ze voor stonden.

Grote V

Van Gerrit is het verhaal bekend dat hij uit een krant een grote V scheurde en op zijn jas speldde, toen dat teken verboden werd. Hij paradeerde daarmee door Steenwijk waar zijn broer als kringleider juist op het verbod van dat V-teken moest toezien. Gerrit had een groot gevoel voor recht en onrecht en schuwde de confrontatie daarbij niet. Die keer werd nog door de vingers gezien. Maar Gerrit deed wel eens wat voor het verzet en werd uiteindelijk verraden door zijn eigen broer.

Vanwege het bezit van een illegaal pamflet dat door Engelse vliegers werd verspreid kwam hij via kamp Amersfoort in Sachsenhausen terecht. In het kamp schreef hij gedichten onder de schuilnaam Jo P. Ruiting, ofwel ‘G. Pit Junior’ maar dan gehusseld, want hij had wel wat met spelen met letters. In deze gedichten kon hij zijn gevoelens kwijt en dat leidde hem af van de dagelijkse ontberingen in het Duitse concentratiekamp. De gedichten zijn via drie dominees uit het kamp gesmokkeld en later uitgegeven onder de titel ‘In nood geboren’.

Na de oorlog werden de rollen omgedraaid. Vanwege zijn ervaring met Sachsenhausen kreeg Gerrit het beheer over Kamp De Eese bij Steenwijk en het toeval wilde dat zijn broer daar werd opgesloten in afwachting van zijn berechting. Toen waren de rollen omgedraaid. Ondanks meerdere pogingen van Gerrit is de relatie met zijn broer nooit meer goed gekomen.

Het trauma van de oorlog maakte Pit tot een gedreven bestuurslid van Expogé (vereniging voor ex-politieke gevangenen uit de bezettingstijd). Pit was jarenlang verantwoordelijk voor de eindredactie het verenigingsblad “Aantreden” van Expogé.

Emmer Courant

Maar terug naar 1946: de verhuizing naar Emmen en zijn carrière als verslaggever bij de Emmer Courant. Hij woonde een tijdje boven het krantenpand (waar nu de Ten Kateflat staat). Dat hij als Steenwijker jongeman in Emmen uit 50 sollicitanten, zelfs zonder een journalistieke opleiding, werd gekozen kwam doordat niemand een bewijs van zuivering kon overleggen.

Gerrit wel, al moest dat nog wel even worden geregeld. Bij de krant ontpopte hij zich als veelschrijver met een goed gevoel voor wat er onder de lezers leefde. Als ‘Jan Pierewiet’ vulde hij jarenlang een column over zaken waar Emmen over sprak. Of: Emmen sprak erover omdat Pit erover schreef. Voor Gerrit was het de vaste ochtendroutine voor het dagblad.

Zijn vijf kinderen omschrijven hem zo: „Hij kon goed met mensen omgaan, was een creatief ondernemer, en een taalvirtuoos, maar had wel zijn eigen mening en was niet te benauwd om daarvoor uit te komen. Hij was voor de duvel niet bang. Dat en het spreken van meerdere talen heeft hem door de kamptijd geholpen. Maar die oorlogstrauma’s joegen hem later op. Doordat hij alle dagen tijdens zijn gevangenschap in de oorlogsjaren bezig was met óverleven, denken wij dat hij zo oud geworden is omdat hij er moeite mee had om het leven los te laten”.

Artikel op 27-1-2020 gepubliceerd in DvhN