Terug
Achter de deuren van de dood

De herinneringsfilm

Er hangt een zweem van mysterie en onbekendheid rondom het werken in de uitvaartbranche. Alles rondom de dood is sowieso voor veel mensen een lastig onderwerp, laat staan als je er je beroep van hebt gemaakt. Wat beweegt iemand om het laatste afscheid van een persoon als werkterrein te hebben? Wat houdt het vak in? Is het een roeping, een bewuste keuze? Wat betekent het voor je persoonlijke leven als je in een branche werkt waar de dood een (prominente) rol speelt? In deze serie spreekt Cick Geers met mensen die hun werk uitvoeren rondom de dood.    

 ‘Sinds ik de herinneringsfilms maak, ben ik me nog bewuster van de belangrijkheid van het maken van foto’s en video’s tijdens iemands leven‘. Het zijn de eerste woorden die Annet ten Brinke tot me richt wanneer ze me welkom heet in haar gezellige woning in Lemelerveld. Annet maakt met haar bedrijf ‘De Videograaf’ herinneringsfilms/portretten die getoond worden op uitvaarten. 

Annet startte haar carrière in het onderwijs. Haar vrije tijd besteedde ze aan het filmen van bruiloften en partijen. ‘Eigenlijk vond ik het monteren het allerleukste, daar kon ik echt mijn creativiteit in kwijt’, vertelt de goedlachse Annet. In 2013 besloot ze er haar beroep van te maken. Toen een bekende uitvaartverzorger haar in 2015 vroeg om van foto’s van een familie een foto- en filmpresentatie te maken voor een uitvaartdienst, betekende dat de ommezwaai van daadwerkelijk filmen naar het voornamelijk monteren tot een bijzonder document. ‘Ik merkte aan de reacties dat ik klaarblijkelijk iets bijzonders had opgeleverd. Het was dan ook wel wat anders dan de standaard powerpointpresentatie’. 

Nu, in 2018, houdt Annet zich fulltime bezig met het vervaardigen van de herinneringsfilms; prachtige herdenkingsdocumenten opgemaakt uit foto-en filmmateriaal van de overledene, aangevuld met muziek en eigen beeld uit Annets enorme collectie. ‘Uiteraard bepaalt de familie de inhoud; zij leveren (doorgaans via de uitvaartverzorger) de foto’s, video’s, rouwteksten en muziekkeuze aan. Ik heb daarnaast wel een zekere montagevrijheid nodig’. Annet toont me een film die ze gemaakt heeft; foto’s van de overledene als kind vloeien over in meer recente beelden; een zoon, een echtgenoot, een vader en een sportieve opa die van hardlopen hield…je bladert als kijker mee in het fotoboek van iemands leven. Wanneer aan het eind van de film de persoon in kwestie al joggend in de mist verdwijnt, krijg ik kippenvel. Wat een ontroerend mooi beeld…. ‘De mist voeg ik zelf toe’, licht Annet toe. ‘Net zoals ooit eens de zeilboot van een overleden iemand uit een foto heb kunnen halen en heb kunnen laten ‘wegzeilen’ aan de horizon. Dat is de artistieke vrijheid die ik moet hebben en gelukkig ook krijg van mijn opdrachtgevers’. Ik word er stil van; ergens had ik me voorbereid op een film van achter elkaar geplakt fotomateriaal; dit is echter een complete documentaire; een eerbetoon aan iemands leven.

Annet heeft nauwelijks rechtstreeks contact met de families waarvoor zij de films maakt. ‘In de meeste gevallen levert de uitvaartondernemer het fotomateriaal bij mij aan en fungeert hij als tussenpersoon. Ik word doorgaans 4 dagen voor de uitvaart benaderd; er rust dus wel een druk op het werk. Het moet perfect zijn en natuurlijk op tijd! Ik bekijk alle foto’s en maak een selectie. Dat is best wel een klus’. Annet lacht als ze zegt: ‘je gelooft het misschien niet, maar soms zitten de foto’s nog in de lijstjes; ik heb weleens eens een vuilniszak vol fotolijsten ontvangen van een familie. De foto’s hingen een uur daarvoor nog aan de muur. Wanneer iemand volkomen onverwacht overlijdt dan kun je soms niet anders… Op basis van de foto’s krijg ik al wel snel een beeld van de overledene. Daar kies ik dan een thema bij dat als basis dient voor de film’.

De films duren tien tot vijftien minuten en worden uiteraard eerst door de familie geaccordeerd, voordat Annet ze aanlevert aan het uitvaartcentrum, kerk e.d. ‘En natuurlijk moet ik zelf ook 100% tevreden zijn over het eindresultaat. Pas als ik kan zeggen: Ja, dit is echt mooi, gaat de film naar de familie’. 

Annet kijkt me met een stralend gezicht aan. Tegenover me zit duidelijk iemand met tomeloze energie en een zichtbare passie voor haar vak. ‘Ja, ik heb echt een mooi beroep. Ik ben blij dat ik met mijn herinneringsfilms een bijdrage kan leveren aan een mooi afscheid. Ik kan er blij van worden wanneer ik achteraf hoor dat mensen ontroerd waren, ze nog nooit zoiets gezien hadden en de film als eerbetoon hebben ervaren. Het mooiste compliment kreeg ik van een dochter van een overleden vader. Zij vertelde me dat haar moeder nog dagelijks de film van haar echtgenoot bekeek. Gewoon om weer even bij hem te zijn. Dat is toch prachtig?’