De brede lach en de diepe pijn van Catharinus (29) uit Ruigahuizen, de beste maat die je je kunt wensen

Een paar weken terug hebben ze nog een prachtig feest gehad bij de Bergsma’s. Catharinus’ heit en mem, Anne en Jeltje, vieren beiden hun 60ste verjaardag. Het is alleen maar vrolijk en gezellig en pas achteraf weet je, verdrietig: het was ook een afscheid.

Catharinus’ knuffels en warme woorden kunnen niet op, die avond. Hij is uitbundig, zie die brede glimlach weer, omhelst iedereen die hem zo lief is. ,,Ik hou van jouw’’ Ja natúúrlijk weten we dat je van ons houdt jongen, zegt zijn familie. ,,Wij zijn ook gek met jou.’’

Verstoppen

Hij is tussen Wiebren en Trudy het middelste kind van Anne en Jeltje Bergsma in Ruigahuizen. Catharinus is zo’n zachtaardig, gevoelig jongetje dat-ie het liefst op de loop gaat als de zaken eens ingewikkeld worden. Hij heeft zich vaak verstopt in de bossen naast huis, meestal voor iets wat-ie niet wil. Zo is hij weleens thuisgekomen met een verdwaald reekalfje in zijn armen. Zorgzaam is hij ook.

Als een idee of opvatting zich eenmaal vastgezet heeft in zijn hoofd, laat Catharinus niet meer los. Dat onwrikbare heeft iets moois: hij blijft altijd dicht bij zichzelf. Het is tegelijk ook een muur waar moeilijk doorheen te breken is. Zijn familie, dit warme Bergsma-nest, en zijn voortreffelijke ploeg maten proberen hem zonnige inzichten te bieden. Hij moet toch weten dat ze hem écht zien en begrijpen.

Catharinus moet in zijn leven veel overwinnen, want op zijn pad zijn allerlei obstakels opgeworpen. Als jongen van 7 krijgt hij de ziekte van Lyme. Hij blijft zitten met het onbehaaglijke gevoel dat hoofd en lijf nooit meer ‘de oude’ geworden zijn. Zijn dyslexie maakt van school een strijd, hoewel zijn ouders alles op alles zetten om hem te helpen. Het komt voor in de familie: zij snappen hoe lastig het is.

Zijn lach

Hij weet het zelf misschien niet, maar mensen om hem heen houden als vanzelf van hem. Catharinus is zo onbevangen en echt. Als hij zijn aanstekelijke lach lacht (vaak), dan is dat van oor tot oor, zijn ogen als lichtjes. Hij kan lezen en schrijven met kinderen – zijn oomzeggertjes Arne, Mart en Vere zijn toch zo gek op hem.

Met de onzekerheid diep weggestopt, is Catharinus de vrolijkste, behulpzaamste vriend die je je kunt wensen. Vrijdags bier drinken met de maten, op zaterdagen sleutelen aan zijn auto, vrienden helpen. Naar festivals, de hele nacht dansen. Er is drie weken geleden ook gedanst, op zijn uitvaart, tussen de kransen en boeketten. Even uit het dak met de herinneringen aan Catharinus, aan al het mooie dat er is geweest.

Onuitputtelijk

Alles gaat vol gas in zijn leven (ja, ook autorijden). Hij werkt eerst bij zijn vader in het autobedrijf en later stort hij zich op de verbouw van een vervallen boerderij van familie, zijn opstap naar de bouw. Catharinus werkt er al die tijd keihard tussen zijn familie, de sportschoolfanaat lijkt wel onuitputtelijk.

Dat verandert na een paar jaar, als hij begint te klagen over moeheid. Hij is ondertussen aan de slag bij een funderingsbedrijf en draait er meer uren dan gezond is voor een mens. Roofbouw? Welnee, kicken! Alweer 70 uren gewerkt deze week, vertelt-ie op vrijdagavond trots aan iedereen die het wil horen. Uren maken en geld verdienen, dat zijn Catharinus’ zekerheden. Hij legt de lat hoog.

Hersenletsel

Op een dag weigert Catharinus’ lijf dienst. Hij blijft een paar maanden uitgeput thuis, besluit dan dat het wel klaar is en gaat weer naar de baas. Daar duwen bedrijfsongevallen hem de verkeerde kant op. Eerst loopt-ie een hersenschudding op als een harde kluit van een schroefpaal zijn hoofd raakt. Later knalt een losgeschoten staalkabel tegen zijn hoofd, met niet-aangeboren hersenletsel als gevolg.

In de jaren die volgen, drijft Catharinus beetje bij beetje weg. Coaches en therapeuten kunnen weinig betekenen. Gesprekken met vrienden en familie helpen hem niet verder. Zijn hoofd is vol herrie, alsof-ie de hele dag op een razend druk kruispunt staat. Tinnitus teistert zijn gezonde verstand, licht doet hem pijn aan zijn ogen. Hij zegt het zo vaak, wanhopig: ,,Prikkels, tefolle prikkels.’’

Laaxum en Thailand

In Laaxum, aan de IJsselmeerkust, kan Catharinus rust vinden. Hij heeft er op het strandje een rustige plek om te zwemmen en te mediteren. Dat is heilzaam. Maar thuis stroomt het hoofd weer vol. Hij voelt zich vaak somber, boos en onbegrepen als het over die ongelukken gaat. Hij kan het niet accepteren, hij kan ook niet stoppen met praten over alle onrecht. En niemand komt door die muur.

Hij is eerder dit jaar een poosje naar een kuuroord in Thailand geweest. Mediteren, reflectie, stilte. Schoonheid en bezinning. Catharinus stuurt blije foto’s, het doet hem goed. Als hij thuiskomt, laat hij trots een indrukwekkende tatoeage op zijn been zien met een levensboom, een kompas en een adelaar. Symbolen voor wie hij is, wat bij hem past.

En oh, wat is iedereen thuis in Ruigahuizen hoopvol, want er zit zo’n mooie glans in Catharinus’ ogen. Misschien gaat het dan nu de goede kant op. Een fijn, gelukkig leven: het is hem zo gegund.

The Boy Who Flew Away

Sinds 26 augustus woont Catharinus in een huisje in de bossen van Sondel, een mooie rustige plek. Op zaterdag 23 september heeft hij hier zijn eeuwige rust gevonden. Hij heeft een briefje achtergelaten en zachte muziek in repeat opgezet: het nummer Flight van het album The Boy Who Flew Away, van de Zweedse muzikant Johannes Bornlöf.

Het verdriet is bijna niet te tillen, maar er is ook trots en iets van acceptatie. Iedereen heeft gezien hoe zwaar Catharinus’ gevecht was. Iedereen gunt hem rust en is ervan overtuigd dat hij die rust nu gevonden heeft.

De jongeman die ogenschijnlijk zo’n moeite had om zijn vleugels uit te slaan en zijn eigen leven vorm te geven, heeft uiteindelijk deze beslissing helemaal zelf genomen. De familie: ,,Onze Catherinus was geen “boy” maar een kerel. En hij is niet gevlucht, maar heeft zelf de ultieme verantwoordelijkheid genomen. We zullen hem verschrikkelijk missen, maar kunnen alleen maar heel heel trots op hem zijn.