In memoriam

Co van der Pol was een markante persoonlijkheid

De heer J.J. (Co) van de Pol, oud-directeur van de toenmalige zuivelcoöperatie NCZ Coberco (nu FrieslandCampina) is op 25 september op 93-jarige leeftijd overleden. Hij was een markante persoonlijkheid die de coöperatie ten gunste van de leden-veehouders spectaculair deed groeien.

Hij was er verantwoordelijk voor dat het bedrijf groeide van een relatief kleine onderneming tot ’s werelds grootste kaasexportbedrijf met verkopen naar meer dan honderd landen. De kaasaanvoer bij de NCZ steeg tijdens zijn loopbaan van 3 miljoen naar 100 miljoen kilo kaas per jaar.

Hij nam bedrijven over, fuseerde met andere bedrijven en ontwikkelde zich tot een man met aanzien binnen de Nederlandse zuivelindustrie. Hij was er onder andere verantwoordelijk voor dat in de jaren zeventig en tachtig de landelijke kaasproductie werd gereguleerd. Daardoor ontstond er geen ‘kaasberg’, zoals bij de boter het geval was. Van de Pol werd ter gelegenheid van zijn 25-jarig dienstjubileum benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau.

Zuiveltechnicus

Co van de Pol trad als jongeman van 23 jaar in 1950 in dienst bij de NCZ als zuiveltechnicus. In die functie beoordeelde hij de kwaliteit van de kaas die werd geproduceerd bij de aangesloten fabrieken. De NCZ was toen net verhuisd van Steenwijk naar Meppel waar in de toenmalige landerijen aan de Ezingerweg een kaaspand was verrezen met opslagruimten, een expeditie en een kantoor.

In het begin van de jaren zestig werd Van de Pol benoemd tot adjunct-directeur en enkele jaren later tot directeur toen hij het stokje overnam van Gerrit van der Post, die met pensioen ging.

Van de Pol bekleedde de directeursfunctie tot 1992, het jaar waarin hij op 65-jarige leeftijd met pensioen ging na een dienstverband van ruim 42 jaar.

Recht door zee

Van de Pol leidde het bedrijf weliswaar op autoritaire wijze, maar met een positieve inslag. Hij was altijd recht door zee en had het goed op met het personeel, van hoog tot laag. Zijn beslissingen waren altijd gebaseerd op de mening van zijn stafmedewerkers. Hij werkte dag en nacht voor het bedrijf. Je kon niet over de Reestlaan rijden, waar hij woonde, of je zag hem altijd achter zijn bureau zitten, soms tot diep in de nacht.

Gastarbeiders

Als directeur deed hij een beroep op Marokkaanse gastarbeiders die met grote inzet vooral handmatige werkzaamheden uitvoerden, omdat met name in de regio Meppel niet voldoende personeel kon worden geworven. De Marokkaanse medewerkers waren afkomstig van de dochterbedrijven uit Gouda. Eerst gingen ze dagelijks tussen Meppel en Gouda met een busje op en neer. Later werd in Haalweide bij de Wijk de voormalige directeurswoning van de zuivelfabriek omgebouwd tot pension. De Marokkanen bleven daar net zo lang wonen totdat ze zich met hun gezinnen definitief in Meppel vestigden. Tot op de dag van vandaag spreken de toenmalige NCZ-medewerkers met groot respect over meneer Van de Pol.

Bekende uitspraken van Van de Pol zijn: ‘Kaas is mensen’ en ‘Naar centen zoeken’ (begint met dezelfde letters als NCZ). Dit laatste betekende dat hij altijd op de kleintjes lette.

Geschiedenis

In 1922 werd in Nijmegen de Nationale Coöperatieve Zuivelverkoopcentrale (NCZ) opgericht. Deze coöperatie hield zich bezig met de verkoop van boter en melkpoeder. In 1948 kwam er een kaasafdeling bij, die gevestigd was in Alkmaar. Dit bedrijf betrok de kaas van lokale zuivelfabrieken en verkocht deze in zowel Nederland als daarbuiten. Er was toentertijd een nevenvestiging in Steenwijk, die wegens verouderde omstandigheden nodig aan vervanging toe was. In 1950 werd daarom aan de Ezingerweg in Meppel een vestiging gesticht en een kaaspakhuis gebouwd. Vanwege de sterk stijgende afzet werd in 1952 naast dit gebouw een tweede complex gebouwd.

Overzeese export

De zaken gingen goed, mede door de overname van een aantal gerenommeerde exportfirma’s, waaronder de Kaashandelmaatschappij Gouda. Dankzij deze overnames nam vooral de overzeese export sterk toe.

Door de gestaag toenemende hoeveelheid kaas moest het gebouw in Meppel in de jaren zestig twee keer worden uitgebreid. In 1970 fuseerde de NCZ met de afdeling fabriekskaas van De Producent in Gouda en nam ook fabrieken in Gelderland en Zuid-Holland over.

Uitbreiding

In 1975 onderging de NCZ in Meppel wederom een zeer forse uitbreiding, verbouwing en renovatie vanwege de gestaag groeiende kaasstroom. In 1978 nam de NCZ Schaap Kaas in Huizen over. De NCZ-nieuwe stijl bereikte in 1979 een topaanvoer van 200 miljoen kilo kaas.

In 1986 fuseerde de oostelijke zuivelcoöperatie Coberco met de NCZ. Eind 1997 fuseerden vier grote zuivelondernemingen in het noorden en oosten met elkaar en ontstond Friesland Coberco Dairy Foods (vanaf 2005 Royal Friesland Foods). Dit concern, waarvan het hoofdkantoor – los van het kaasbedrijf – was gevestigd op bedrijventerrein Blankenstein in Meppel, bestond uit een aantal werkmaatschappijen.

Onderwijspark

De functie van het kaasbedrijf in Meppel werd na de fusie drastisch veranderd en vonden er uitsluitend de grootverpakkingsactiviteiten plaats voor de Duitse markt. In 2006 werd besloten al deze activiteiten elders binnen het concern onder te brengen. Enkele jaren later ontstond na weer een fusie Royal FrieslandCampina. Het kaasbedrijf in Meppel werd medio 2007 gesloten.

De bedrijfsgebouwen op een perceel grond ter grootte van circa 4 hectare werden verkocht aan Woonconcept. In een paar maanden tijd werden de gebouwen volledig met de grond gelijk gemaakt. Op het terrein is het Onderwijspark verrezen, dat in niets meer herinnert aan de roemrijke kaasgeschiedenis die in grote mate werd bepaald door zuivelreus Co van de Pol.

Dit artikel is geplaatst in Dagblad van het Noorden op 14-10-2019