Nieuws

Zuid-Afrikaanse aartsbisschop Desmond Tutu overleden.

Bisschop Desmond Tutu, Nobelprijswinnaar en bekend tegenstander van de apartheid in Zuid-Afrika, is op 90-jarige leeftijd overleden.

In 2010 trok hij zich officieel uit de openbaarheid terug. In juli van dit jaar was hij nog wel te zien in een videoboodschap tijdens de Internationale AIDS Conferentie. Hij zag er uitgemergeld uit, maar was intellectueel scherp als altijd. In 1997 werd er bij Tutu prostaatkanker geconstateerd.

„Het overlijden van Emeritus aartsbisschop Desmond Tutu is een nieuw hoofdstuk van rouw in het afscheid van onze natie van een generatie van voortreffelijke Zuid-Afrikanen die ons een bevrijd Zuid-Afrika hebben nagelaten”, zei president Cyril Ramaphosa in een reactie op het overlijden.

Nobelprijs voor de Vrede

Desmond Mpilo Tutu was een blijmoedige en vasthoudende tegenstander van de apartheid in Zuid-Afrika. Voor zijn geweldloos verzet kreeg de zwarte geestelijke in 1984 de Nobelprijs voor de Vrede. Hij werd geboren op 7 oktober 1931 in Klerksdorp, Transvaal.

In 1985 werd Tutu de eerste zwarte aartsbisschop van Kaapstad en daarmee het hoofd van de Anglicaanse Kerk van zuidelijk Afrika. In de jaren 80 werd Tutu enkele malen gearresteerd, onder meer in 1988 toen hij protesteerde tegen het verbieden van zeventien antiapartheidsorganisaties. De apartheid was volgens Tutu niet alleen onrechtvaardig, maar ook onbijbels en onchristelijk.

Hij was midden jaren 90 voorzitter van de Waarheids- en Verzoeningscommissie, die na het apartheidsregime ernaar streefde de verschillende bevolkingsgroepen in Zuid-Afrika in vrede met elkaar te laten leven.

Humor en zelfspot

Tutu stond bekend om zijn humor en zelfspot. Maar de steeds succesvollere strijd tegen de apartheid had hem zelfingenomen gemaakt, erkende hij in 1996. „Ik hoop dat de mensen mij dat willen vergeven”, sprak hij in dat jaar van zijn afscheid als aartsbisschop.

In 2012 werd hij benoemd tot Commandeur in de Orde van Oranje-Nassau. Tijdens zijn bezoek aan Nederland liet hij weten dat de comateuze prins Friso zijn ogen had geopend toen diens vrouw Mabel hem begroette. Dat was waarschijnlijk loslippigheid van Tutu, een bekende van Mabel, omdat de gezondheidstoestand van de prins tot die tijd onderwerp van stilzwijgen was.

Hij bleef tot op hoge leeftijd kritisch. Zo veroordeelde hij in 2014 de Zuid-Afrikaanse president Jacob Zuma na beschuldigingen van corruptie in verband met een dure verbouwing van zijn huis ter waarde van 23 miljoen dollar (20 miljoen euro).

Politici memoreren wijsheid Tutu

Politici reageren op het overlijden zondag van emeritus aartsbisschop Desmond Tutu met verwijzingen naar zijn wijsheid en zijn inzet voor verzoening. ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers memoreert dat de Zuid-Afrikaanse geestelijke „leefde wat hij preekte. Streed tegen het onrecht van apartheid en werkte aan verzoening in zijn land. Een groot man is heengegaan.”

Segers haalt daarbij op Twitter twee uitspraken aan van Tutu: „Without forgiveness there is no future” en „If you are neutral in situations of injustice, you have chosen the side of the oppressor.”

D66-Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma houdt het op Twitter bij één uitspraak van Tutu: „Forgiving is not forgetting; its actually remembering – remembering and not using your right to hit back. Its a second chance for a new beginning. And the remembering part is particularly important. Especially if you dont want to repeat what happened.”

Wereld reageert bedroefd

In Zuid-Afrika en de hele wereld is bedroefd gereageerd op het overlijden van Desmond Tutu. De Britse premier Boris Johnson omschrijft Tutu als een „cruciale figuur” in de strijd tegen apartheid en in de strijd om een nieuw Zuid-Afrika te creëren. „Hij zal worden herinnerd om zijn spirituele leiderschap en onbedwingbare goede humeur.”

Ook leden uit Johnsons kabinet reageerden. Minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss omschrijft Tutu als „de drijvende kracht achter het beëindigen van de apartheid in Zuid-Afrika.” Haar collega op Justitie, Dominic Raab, omschrijft Tutu als „een waarlijk groot figuur, die ik in Den Haag heb mogen ontmoeten toen hij zich inzette voor de slachtoffers van oorlogsmisdaden.”

„Desmond Tutu combineerde de strijd tegen apartheid met een belangrijke bijdrage aan verzoening tussen mensen. Hij droeg bij aan een betere wereld met zijn protest tegen het apartheidsbeleid, en in zijn latere dagen werd hij een leidende figuur in de strijd voor homorechten”, aldus de Noorse minister van Buitenlandse Zaken Anniken Huitfeldt.

„Ik ben bedroefd door het overlijden van een wereldwijsgeer, mensenrechtenleider en machtige pelgrim op aarde. Wij zijn beter omdat hij hier was”, zei Bernice King, dochter van de vermoorde Amerikaanse dominee en voorvechter van de mensenrechten Martin Luther King.

„Het overlijden van aartsbisschop emeritus Desmond Tutu is een nieuw hoofdstuk van rouw in het afscheid van onze natie van een generatie voortreffelijke Zuid-Afrikanen die ons een bevrijd Zuid-Afrika hebben nagelaten. Tutu was een patriot zonder weerga, een principieel en pragmatisch leider die betekenis gaf aan het Bijbelse inzicht dat geloof zonder werken dood is”, zei de Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa naar aanleiding van de dood van de Nobelprijswinnaar.

Bron: De Telegraaf. Geplaatst 27-12-2021