Als je kind te maken krijgt met de dood

Ze zitten stilletjes te wachten als ik ze ophaal voor de coaching sessie; een moeder met haar zoontje van vier. Als hij zich niet achter zijn moeder verschuilt, kijkt hij met zijn grote blauwe ogen onbevangen de wereld in. Ze weet niet wat ze met zijn verdriet moet.

Zonder papa

Ze vertelt het verhaal van zijn nog korte leven: “De eerste jaren van zijn leven was hij altijd in de buurt van zijn moeder te vinden, maar toen hij twee geworden was, trok hij meer naar zijn vader. Hij volgde hem door het huis als hij aan het klussen was, ging met hem naar de Gamma; zijn vader was zijn held.” En toen was er die nare diagnose. Al na drie weken is hij overleden. Plotseling, te jong en nog lang niet klaar met zijn aardse leven. In de eerste weken na het overlijden functioneerde ze op de automatische piloot. Praktische zaken als eten, slapen, schoolgaan gingen ‘gewoon’ door. Het zoontje sliep veilig bij haar in bed.

Een streep door hun gezinsleven

Nu de donkere wolk van de eerste periode is verdwenen, ziet ze haar zoontje worstelen met het verlies van zijn vader. Op het eerste gezicht lijkt het leven zijn normale gangetje te gaan. Hij speelt met vriendjes uit de buurt en gaat gewoon naar school. Maar als ze haar zoontje ’s avonds naar bed brengt ligt hij eerst een tijd te huilen, omdat hij zijn vader zo mist. Ze wacht bij hem tot hij slaapt. Op school functioneert hij normaal, maar als ze hem na schooltijd ophaalt, is hij verschrikkelijk boos en schopt haar tegen de schenen, slaat met deuren en duurt het een tijdje voordat ze met hem kan theedrinken en even kletsen over school. Soms is hij zo stilletjes, is dat wel goed? Ook vindt ze het verschrikkelijk dat ze hem niet meer de veiligheid van een gezin kan bieden en ze komt bij mij met de vraag hoe ze hem kan helpen. Ze wenst voor haar kind een fijn leven.

Verdriet dragen

Ook al gun je je kinderen het beste en mooiste leven, toch is het onmogelijk een wereld voor je kind te creëren waarin ervaringen als de dood niet voorkomen. Je kunt pijn die een kind ervaart niet weghalen of overnemen. Het is goed om je daarvan bewust te zijn. Het kind zal zelf ermee leren omgaan het verdriet te dragen. Daar kun je dan weer wel bij helpen.

Kinderen en verdriet

Verdriet uit zich bij kinderen vaak niet direct na het overlijden. In de periode erna als ze zich weer wat veiliger voelen, komen de emoties naar boven en dat is goed. Het is logisch dat ze verdriet hebben en mooi dat ze het durven uiten.

Hoe mooi zou het zijn als we in de opvoeding kinderen leren omgaan met leven met verlies. Als aanvulling op de vier taken die William Worden in de zijn taakmodel benoemd, wordt dat rouwtaak 0 genoemd; opvoeden in leven en dood. Voorbeelden daarvan zijn: de dood van opa of oma niet bij het kind weghouden, maar op zijn of haar niveau het er helemaal laten zijn. Ook het uitgebreid beleven van de dood van een huisdier kan onderdeel zijn. Daarnaast help je kinderen om met ernstige verliezen om te gaan door een veilige omgeving voor hen te creëren, waarin ze zich durven uiten. Dat kan zijn binnen het gezin, maar ook bij verdere familieleden of door het netwerk van vriendjes of binnen een sportclub waar ze zich in bewegen. Zo kan elk kind zich met ondersteuning gedragen weten en het verlies vanuit een veilige bedding integreren.

Voor de moeder de taak om behalve het verlies van haar man ook het verdriet van haar zoontje te (ver)dragen. We zijn daar een aantal sessies mee aan de slag geweest en het boek “Misschien is doodgaan wel hetzelfde als een vlinder worden” van Pimm van Hest was voor haar heel behulpzaam om het samen op het niveau van haar zoontje over de dood te hebben.

Gerda Hagenauw. Geplaatst 15-9-2020