Rouw

‘ Afscheidsritueel op zee maakt afscheid dragelijker’

Schipper Oeds begeleidt nabestaanden op het Wad

De 72-jarige Oeds Odolphie uit Middelstum voer als eerste Nederlandse schipper op het Wad om er as van overledenen te verstrooien. In 1997 kreeg hij er officieel een licentie voor. Honderden keren voer hij afgelopen jaren samen met nabestaanden met zijn schip ‘Emetha’ uit om een afscheidsritueel voor hun dierbaren uit te voeren. Hoewel de voormalig maatschappelijk werker allang met pensioen mag, is hij geenszins van plan met de speciale afscheidsvaarten op de Waddenzee te stoppen. „Zolang mijn gezondheid het toe staat, ga ik ermee door. Het is voor mijn geen werk maar een passie. Ik doe het met hart en ziel. Zolang ik nog mensen kan ondersteunen en helpen erbij om op deze bijzonder wijze afscheid te nemen van hun dierbaren zal ik dat blijven doen.”

Afscheidsritueel 

Al lang is Oeds Odolphi niet meer de enige schipper die op het Wad as van overledenen verstrooit. Velen hebben in latere jaren zijn voorbeeld gevolgd om in nauwe samenwerking met crematoria dit bijzondere afscheidsritueel op zee uit te voeren. „Elke schipper heeft zijn eigen manier om dit te doen. Voor mij is het belangrijk dat nabestaanden op geheel eigen wijze afscheid te laten  nemen van hun dierbare overledenen eventueel met muziek of een ritueel erbij. Ik ben op de achtergrond aanwezig en zorg ervoor dat de wensen van de nabestaanden maar ook van de overleden mens uitgevoerd worden. Dit kan het verwerkingsproces dragelijker maken en geeft een speciale, extra herinnering mee.”

Als voormalig maatschappelijk werker en timmerman kwam Oeds Odolphie na een persoonlijke crisis in de jaren negentig op het idee om met zijn eigen schip  afscheidsvaarten voor overledenen op de Waddenzee te organiseren. „Ik heb altijd al veel interesse gehad in de dood en het fenomeen rouwverwerking. Zo heb ik een scriptie over stervensbegeleiding geschreven tijdens mijn opleiding. De schrijfster Elizabeth Kübler Ross, die veel heeft geschreven over rouwverwerking was één van mijn inspirators waar ik veel van heb gelezen. Zij schrijft dat de ziel weer verder gaat en dat het lichaam slechts een omhulsel is. Later heeft de vroegtijdige dood van mijn dochter op 26-jarige leeftijd ervoor gezorgd dat ik door mijn persoonlijke verdriet me nog meer kan inleven.”

Zeilschip

De eerste jaren voer de schipper met een zelfgebouwd zeilschip de Emetha vanuit de haven in Lauwersoog over het Wad. „Jaren heb ik aan het schip gewerkt. Ik kwam uit de jachtenbouw en wist hoe ik een schip moest bouwen.  De naam ‘Emetha’ is overigens niet zomaar gekozen. Ik ben opgegroeid in Westeremden, dat eeuwen geleden bekend stond als ‘Emetha’. Na de vroegtijdige dood van mijn moeder is mijn vader hertrouwd met een vrouw die ik als mijn tweede moeder ben gaan zien. Het eerste schip is een eerbetoon aan haar omdat ze zo goed in dat huis in Westeremden voor me heeft gezorgd.”  

Op zijn eerste schip vaart Oeds Odolphie al jaren niet meer.   Er kwam een tweede zeilschip voor in de plaats en een derde. „Deze laatste is een motorboot. Het was voor mij een kleine knieval, maar nu sta ik er achter omdat het net iets minder bewerkelijk en veiliger varen is.”

Vele bijzondere herinneringen heeft de schipper van afgelopen jaren van de mensen en de afscheidsceremonies die voorbijkwamen. „Nooit zal ik de vaart vergeten met de familie die afscheid nam van hun vader, hij had veel met het wad en speciaal met zeehonden. Daar had hij een fascinatie voor. De dag van het uitstrooien was het windstil. Tijdens het uitstrooien bleef het as in een vrij lange baan op het water liggen dat niet gebruikelijk is. Ineens kwam er een zeehond in de zee naar boven die in de baan van het as ging zwemmen. Ik krijg nog kippenvel als ik eraan terugdenk.”

Rust en ruimte

Nog een herinnering: „Het ging om een buitenlands gezelschap dat een religieus ritueel wilde uitvoeren. De voorganger (pandiet), had een kom waarin hij melk goot,  met een laken erover heen. Daarin kwam de as en de rozenblaadjes. Hij prevelde zijn gebeden en wikkelde tegelijkertijd het laken met de melk, rozen en as samen. Daarna wierp hij deze laken met as en rozenblaadjes in de zee. Heel bijzonder om mee te maken.”

Tal van redenen zijn er waarom mensen ervoor kiezen om hun as te laten verstrooien over het Wad. „Er zijn mensen die dat willen omdat ze iets met Schiermonnikoog hebben en er altijd naar op vakantie gingen, of weer een ander heeft iets met ruimte, rust, stilte of natuur”, zegt Oeds Odolphie. „Op het wad krijgt alles een andere dimensie. Het is een ongerept gebied dat het meest uitgestrekte natuurgebied van West-Europa is. In deze dynamische wereld tussen eb en vloed zijn grote delen waar de menselijke invloed nog gering is en de natuur des te rijker. Door de rust en ruimte, het voortdurend veranderlijke uiterlijk en het pure ervaren mensen de betrekkelijkheid van het leven.”

Kader

Schipper Oeds Odolpie heeft de afspraak met zichzelf om één ceremonie op een dag plaats te laten vinden op de Waddenzee. Dan kan hij alle tijd en aandacht geven aan de familie en vrienden die de zee op gaan om de as van een dierbare te verstrooien. Van te voren is er een gesprek om uitgebreid te bespreken wat de wensen zijn.

Door het veranderende tij kunnen het tijdstip van het verstrooien van as vanuit Lauwersoog, Noordpolderzijl, de Eemshaven of Delfzijl variëren. De plaats waar de schipper ankert zal altijd in overleg gaan met de nabestaanden.

Ter herinnering zorgt de schipper ervoor dat er een plakkaat is met het tijdstip en de coördinaten van de plek waar de as is verstrooid.