De videograaf

Er hangt een zweem van mysterie en onbekendheid rondom het werken in de uitvaartbranche. Alles rondom de dood is sowieso voor veel mensen een lastig onderwerp, laat staan als je er je beroep van hebt gemaakt. Wat beweegt iemand om het laatste afscheid van een persoon als werkterrein te hebben? Wat houdt het vak in? Is het een roeping, een bewuste keuze? Wat betekent het voor je persoonlijke leven als je in de uitvaartbranche werkt? In deze serie spreekt Cick Geers met mensen die hun werk uitvoeren rondom de dood. 

26 jaar geleden filmde hij zijn allereerste uitvaart: Arthur Ike (1962) mag zich inmiddels een ervaren videograaf noemen. Met zijn bedrijf AR Video/ Terugkijken op een passend afscheid maakt hij inmiddels vele uitvaartreportages per jaar.

Ik ontmoet Arthur wanneer hij zojuist de montage van een uitvaartvideo heeft afgerond. Hij toont me de beelden.  Met de zin: ‘Uiteraard heb ik de nabestaanden gevraagd of zij het goed vinden dat ik ‘hun’ video laat zien’, opent hij het gesprek. ‘Een uitvaartvideo is heel erg persoonlijk en intiem, dichterbij mensen kun je eigenlijk niet komen’.

Ik vraag Arthur naar die eerste uitvaart; hij slikt en vertelt dan: ‘Bij een ongeval waren een vader en een kind betrokken. Beiden werden ernstig gewond overgebracht naar het ziekenhuis. Het kindje overleed; de familie wilde graag dat er video-opnamen  gemaakt werden omdat vader de uitvaart niet kon bijwonen. Korte tijd daarna kreeg ik een tweede verzoek van deze familie; vader was ook overleden en ook van deze uitvaart wilden zij graag opnamen’. Ik merk aan Arthur dat het hem, zelfs na zo’n lange tijd, nog raakt. Hij bevestigt mijn constatering: ’Kinderuitvaarten blijven het moeilijkste, het voelt alsof het niet klopt…dat het niet mag dat een kind komt te overlijden. Maar wanneer ik tijdens een uitvaart aan het filmen ben, dan overheerst toch de professionaliteit. Ik kan het maar één keer doen, het moet in één opname. Ik moet de emotie dan opzij zetten’. 

Ik vraag me af waarom mensen een verdrietige dag als een uitvaart laten filmen; kijk je überhaupt nog naar de beelden? Word je daar niet steeds weer ongelooflijk verdrietig van? Arthur knikt: ‘Ik snap je vraag maar een videoreportage wordt ook gezien als herinneringsdocument, mensen halen er troost en kracht uit. Daarnaast worden er ook vaak opnamen ‘voor later’ gemaakt omdat er kinderen in de familie zijn die de uitvaart niet echt meekrijgen omdat ze te klein zijn. Verder zijn er ook hele praktische redenen: familie of vrienden die te ver weg wonen kunnen dan toch de uitvaart zien’. In die laatste gevallen maakt Arthur ook vaak gebruik van live stream. Tot 100 aansluitingen kunnen live de uitvaart op internet bijwonen. ‘Ik had laatst een uitvaart waarbij veel familieleden in Indonesië woonden; zij waren niet in de gelegenheid om naar Nederland te komen. Door de live stream waren ze er toch bij’.

Sinds september werkt Arthur, naast zijn vaste en loopcamera, ook met een drone. ‘Dit geeft weer een hele andere dimensie aan de reportage’. Hij toont me de dronebeelden van de video die hij zojuist heeft gemonteerd. Het beeld van het graf met de kist zoomt uit; de overzichtsbeelden geven een professionele documentaire-achtige status aan de video. De video eindigt met de naam van de overledene en diens geboorte- en sterfdatum. Ik slik mijn emotie weg en voel het kippenvel op mijn armen. Ik ken deze persoon niet, maar de video raakt mij in mijn hart. Wat zal dat dan niet met de nabestaanden doen?

Arthur stapt snel over op de praktische kant van zijn werk en vertelt dat hij een vaste procedure volgt. Een dag voor de uitvaart neemt hij contact op met de uitvaartleider om de details van de uitvaart te bespreken. ‘Ik kan tijdens de uitvaart geen uitgebreide vragen stellen, het moet dan allemaal geruisloos en onopvallend verlopen’.

Dat onopvallende vind ik nog wel een dingetje; je staat immers dichtbij om goede beelden te kunnen maken. Ik vraag Arthur of hij niet in de weg loopt als videograaf? Arthur glimlacht: ‘Dat is nu precies waar het vakmanschap zich laat zien. Het is mijn taak om zo onopvallend mogelijk mijn werk te doen. Dat doe ik door bijvoorbeeld altijd in het zwart gekleed te gaan, mijn apparatuur is daarnaast donker van kleur en ik zal de stoet ook nooit doorkruisen. Je bent aanwezig tijdens één van de kwetsbaarste momenten uit iemands leven. Zulke dingen moet je aanvoelen. Het grootste compliment dat ik kan krijgen is dat mensen achteraf zeggen: ‘Ik heb je niet gezien’. Wanneer ik dat hoor, dan weet ik dat ik het goed gedaan heb!’