De relatiebeheerder

Er hangt een zweem van mysterie en onbekendheid rondom het werken in de uitvaartbranche. Alles rondom de dood is sowieso voor veel mensen een lastig onderwerp, laat staan als je er je beroep van hebt gemaakt. Wat beweegt iemand om het laatste afscheid van een persoon als werkterrein te hebben? Wat houdt het vak in? Is het een roeping, een bewuste keuze? Wat betekent het voor je persoonlijke leven als je in de uitvaartbranche werkt? In deze serie spreekt Cick Geers met mensen die hun werk uitvoeren rondom de dood. 

‘Een mooi mens met passie voor haar vak’, dat is wat ik denk wanneer ik tegen het middaguur afscheid neem van Claire van der Straaten, relatiebeheerder op de Natuurbegraafplaats Hillig Meer in het Drentse Eext. Eerder die ochtend ontmoet ik Claire in het bijzondere ontvangsthuis. Het prachtige uitzicht over het landgoed en de wilde tuin ontroert me. Er komt meteen een soort rust over me heen. We hebben een bijzonder gesprek waarin Claire vertelt over haar werk; ze is actief betrokken bij het proces dat mensen doormaken wanneer ze op zoek gaan naar hun laatste rustplaats in de natuur. Ze voert adviesgesprekken, zoekt samen met de betreffende persoon een plek uit, ondersteunt het voorbereiden van de uitvaart en faciliteert ook de uiteindelijke uitvaart in samenspel met de uitvaartbegeleider.

Na de start van haar carrière, in de zorg, en een korte uitstap naar het bedrijfsleven, stapt Claire enkele jaren geleden de uitvaartwereld in. Ze gaat aan de slag als uitvaartverzorger en maakt in die hoedanigheid kennis met Natuurbegraafplaats Hillig Meer. In 2014 wordt ze benaderd om daar de rol van relatiebeheerder op zich te nemen. ‘Ik vind het een voorrecht om mensen te begeleiden bij dat laatste stukje van hun leven en daarna tijdens hun uitvaart’, vertelt Claire. ‘Wanneer mensen voor het voldongen feit komen te staan dat zij binnen afzienbare tijd zullen gaan sterven, gebeurt er iets met hen en met hun naasten. Wanneer de keuze is gevallen op een natuurbegraafplaats, is het moment daar om een plekje te gaan uitkiezen. Waar wil ik straks mijn laatste rustplaats hebben? Hoe wil ik dat mijn afscheid verloopt? Samen met de persoon in kwestie en met de familie loop ik, na een uitgebreid gesprek, door het natuurgebied en kiezen zij een plek uit. Dit kan een enorm aangrijpend en indrukwekkend proces zijn; ik voel me dan ook vereerd dat ik hen  hierin mag bijstaan en adviseren. Claire kijkt even weg en vraagt dan: ‘Mag ik een voorbeeld geven?’ Ze vertelt vervolgens over de jonge moeder die, met haar dochter, voetje voor voetje door het natuurlandschap schuifelde. Ze zocht samen met haar dochter de plek uit waar ze begraven wilde worden. ‘Bij een boom bleven ze staan, dit moest de plek worden. De moeder gaf haar dochter een kus. Het was goed; er was rust’.

Ondanks het intieme moment waar Claire getuige van mag zijn, moeten er ook administratieve zaken geregeld worden. Ze bepaalt, met behulp van haar landmeetapparatuur, de coördinaten van de plek. Deze worden vastgelegd waarna de plaats gereserveerd wordt. ‘Na het overlijden wordt het graf gedolven op de plaats die de coördinaten aangeven’, legt Claire uit. Ze gaat verder: ‘De jonge vrouw waar ik net over sprak, overleed kort hierna. Na de uitvaart lag er een steen tussen het zand waarmee het graf weer toegedekt zou worden. Deze steen was tijdens het delven mee omhoog gekomen. De dochter wilde de steen graag meenemen. Laatst was ze hier; ze had de steen beschilderd en laten graveren. Dat raakt me… Ik zie het verdriet, maar merk tegelijkertijd ook dat het goed is. Moeder en dochter hebben het goed af kunnen ronden’. Claire loopt ook mee  tijdens de uitvaarten zelf. ‘Het is fijn om op een dusdanige manier een bijdrage te mogen leveren aan de uitvaart zodat het een afscheid wordt zoals de mensen dat gewild hebben. Ik heb mijn werk goed gedaan wanneer de persoon in kwestie het gevoel heeft gekregen dat het ‘straks’ allemaal goed is geregeld en dat het gaat zoals hij of zij het wil’. Dat ‘straks’ is overigens niet in alle gevallen op korte termijn; er zijn ook mensen die in goede gezondheid al een plekje willen reserveren of waarbij pas na het overlijden gekozen wordt voor een natuurbegrafenis. ‘Die gesprekken verlopen anders, niet minder bijzonder natuurlijk, maar ik ervaar wel verschil. Voor iedere situatie geldt dat tijd, ruimte en aandacht voor mij de belangrijkste zaken zijn. Tijd om stil te staan bij, ruimte om verbinding te maken met dat wat is, aandacht die helpend is’. Claire werkt fulltime bij Natuurbegraafplaats Hillig Meer; ze maakt onderdeel uit van een hecht team van circa 16 medewerkers. ‘We hebben veel aan elkaar, delen ervaringen en kunnen onze emoties bij elkaar kwijt’, vertelt ze.

Claire haalt even diep adem en haar blik gaat naar het prachtige natuurlandschap. ‘Ik ervaar het werken hier als verrijking van mijn eigen leven; het zet me regelmatig weer aan het denken waar het leven eigenlijk over gaat… Onze houtbewerkster die de boomschijven (de grafmonumenten op Hillig Meer, red.) ook beitelt verwoordde het krachtig: ‘meebewegen met mensen in moeilijke tijden, het mooiste wat er is…. ‘In die woorden kan ik mij helemaal vinden, ik voel me verbonden met alles waar Hillig Meer voor staat. Dat maakt dat ik hier op mijn plek ben’.