Duurzaam afscheid nemen: een vanzelfsprekendheid in wording

Verslag van Netwerkbijeenkomst Duurzaam Begraven – 8 april 2025
Door Cick Geers

De gekozen locatie - Natuurbegraafplaats Geestmerloo - was bepaald geen toevallige. De natuurbegraafplaats, gelegen aan de rand van het Noordhollandsch Kanaal, is een serene plek waar de natuur leidend is. Hier wordt afscheid nemen verbonden met teruggeven aan de aarde. Een uitvaart op Geestmerloo gebeurt zonder concessies aan de natuur: alleen volledig afbreekbare materialen zijn toegestaan. De plek symboliseert precies waar het deze middag en avond om draaide: bewustwording, verbinding en verantwoordelijkheid.

Duurzaamheid als breed begrip

De bijeenkomst werd begeleid door gespreksleider Willemijn Wesselink, die de gesprekken op een natuurlijke en verbindende manier leidde. In twee panelrondes gingen experts uit de branche met elkaar en het publiek in gesprek over de vraag: wat betekent duurzaamheid eigenlijk binnen de uitvaart? De eerste panelronde werd gevormd door Remco de Jonge (Natuurbegraafplaatsen van Waarde), Jos Butter (Butter Uitvaartservice) en Bas van Nieuwburg (Boomkisten.nl). De tweede panelronde werd ingevuld door Luuk Assinck (Emotiekist.nl/Natuurlijk Gemis), Evert de Niet (Green Leave) en José Glas (Rouwdoeken.nl). Ieder van hen bracht vanuit zijn of haar eigen expertise een unieke visie op het thema.

Duurzaam begraven begint bij bewustwording

Remco de Jonge lichtte toe hoe hij zelf de keuzes die hij maakt toetst aan de drieledige vraag: is het goed voor mij, voor de ander én voor het geheel? “Het komt helaas soms nog voor dat er niet-natuurlijke materialen worden meegegeven in de kist. Dat betekent dat uitvaartverzorgers nog meer bewust gemaakt moeten worden welke materialen er op een natuurbegraafplaats gebruikt mogen worden. Dat begint al bij de verzorging van een overledene, bijvoorbeeld het gebruik van afbreekbaar incontinentiemateriaal.” Jos Butter, uitvaartondernemer en bekend van zijn vooruitstrevende visie op het vak, benadrukte dat duurzaamheid niet alleen een zaak van materialen is. “Het gesprek vooraf is cruciaal. Families kiezen steeds bewuster, en vragen vaker naar natuurbegraven. Ook balseming, als alternatief voor koeling, wordt steeds vaker gekozen als milieuvriendelijkere optie.”

Van kast tot kist

Bas van Nieuwburg, oprichter van Boomkisten.nl, liet zien dat duurzaamheid en creativiteit hand in hand kunnen gaan. Zijn houten kisten worden met de hand gemaakt van Nederlandse boomstammen en zijn volledig composteerbaar. “Waarom zouden we niet een stap verder gaan? Maak bij leven een kast van je kist. Of een tafel. Met een kleine aanpassing kan die na overlijden weer dienst doen als uitvaartkist. Dat is pas circulair denken.”

Lokale verbinding en sociaal verduurzamen

In de tweede panelronde kwam ook het sociale aspect van duurzaamheid aan de orde. Luuk Assinck, initiatiefnemer van Emotiekist.nl en medeoprichter van Natuurlijk Gemis, ontwerpt en maakt unieke, handgemaakte uitvaartkisten waarbij het proces vaak samen met de nabestaanden wordt doorlopen. “Duurzaamheid zit niet alleen in materialen, maar ook in de manier waarop je samen een betekenisvol afscheid vormgeeft. Het vertragen, samen doen en bewust stilstaan maakt het verschil.” Zijn visie sluit aan bij een bredere beweging waarin beleving en verbinding net zo belangrijk zijn als ecologische impact. José Glas (Rouwdoeken.nl) sloot daar naadloos op aan. Haar handgemaakte rouwdoeken, vervaardigd van natuurlijke stoffen, zijn een alternatief voor bloemen en linten en bieden een tastbare manier om herinneringen mee te geven. Evert de Niet, verbonden aan Green Leave, zette de aanwezigen aan het denken met een vernieuwende kijk op composteren. “In Duitsland wordt een lichaam al binnen 40 dagen omgezet tot aarde. Een proces dat hier in Nederland vraagt om wetswijziging, maar een ultieme vorm van duurzaamheid zou kunnen worden.”

Duurzame keten

De panelleden benadrukten dat sociale duurzaamheid minstens zo belangrijk is als ecologische duurzaamheid. Denk bijvoorbeeld aan het betrekken van lokale ambachtslieden bij het maken van uitvaartproducten, of het organiseren van kleinschalige bijeenkomsten waarbij familie, vrienden en buren actief betrokken worden in het afscheid. Zulke initiatieven versterken onderlinge relaties en dragen bij aan een duurzame, zorgzame gemeenschap. Bewustwording hierover - zowel bij ondernemers als bij families - werd gezien als cruciaal. “Wanneer we als sector niet alleen praten over duurzaamheid in termen van zonnepanelen en elektrisch vervoer, maar ook over verbinding, empathie en gemeenschapszin, dan geven we pas echt betekenis aan het woord duurzaam.”

Online rouw en duurzaamheid

Naast tastbare duurzaamheid was er ook aandacht voor digitale alternatieven. Hillebrand Ypma van Mensenlinq presenteerde hoe online rouwpagina’s en condoleanceregisters bijdragen aan duurzaamheid. Geen fysiek drukwerk, geen vervoersbewegingen, maar wél een waardige plek om te gedenken. “Door de integratie van deze pagina’s op websites van uitvaartondernemers ontstaat een duurzame aanvulling op het bestaande aanbod.”

Een vanzelfsprekende keuze

Wat opviel in beide panels was de nadruk op bewustwording. Natuurlijk: zonnepanelen op het uitvaartcentrum, biologische catering en elektrische rouwauto’s zijn belangrijke stappen. Maar het begint bij de intrinsieke motivatie van de ondernemer. “Als je als ondernemer duurzame keuzes maakt, hoef je ze niet meer te verkopen. Ze zijn al onderdeel van je verhaal”, aldus een treffende conclusie van een panellid.

De bijeenkomst werd afgesloten met een netwerkborrel, waar in de luwte van de Geestmerlose bomen verder werd gesproken over samenwerking, innovatie en vooral: het nemen van verantwoordelijkheid voor toekomstige generaties.

Dankwoord

Een dankwoord is op zijn plaats voor Natuurbegraafplaats Geestmerloo, voor de gastvrije ontvangst op deze inspirerende plek. En aan Mensenlinq, die met deze bijeenkomst opnieuw een podium bood aan reflectie, verbinding en ontwikkeling binnen de branche.