In memoriam

Evert Baumgarten uit Meppel was kleurrijke karategrootmeester met bronzen stem

In zekere zin is Evert Baumgarten, de op maandag 19 april overleden karategrootmeester uit Meppel, een coronaslachtoffer. Sinds de corona-uitbraak werden twee geplande operaties steeds uitgesteld. Hij verging van de rugpijn door een spier die op een zenuw drukte en er lag een kunstknie op hem te wachten.

De frustratie, en soms opwinding, over het uitzichtloze uitstel kwam zijn gezondheid zeker niet ten goede. Hij kreeg het op vrijdag erg benauwd met pijn op de borst. De pijn werd ’s zondags erger, waarna Baumgarten via de spoedeisende hulp in Meppel waar hij een hartstilstand kreeg naar Isala Zwolle werd vervoerd. De gezondheidstoestand van de fysiek altijd zo sterke Evert Baumgarten verslechterde zienderogen. Hij overleed die dag in het bijzijn van zijn gezin, drie dagen voor zijn 79ste verjaardag.

Streng regime droeg bij aan de vorming van zijn karakter

Evert werd op 22 april 1942 in Bandoeng in het toenmalige Nederlands-Indië geboren. Zijn ouders en hij overleefden de oorlog. Zijn vader was geïnterneerd en zijn moeder was met haar zoontje ondergedoken. In september 1950 vertrok hij samen met zijn moeder op de MS Oranje naar Nederland. Na de middelbare school ging hij in Leeuwarden naar een hbs-internaat. Daar gold een streng regime dat heeft bijgedragen aan de vorming van zijn karakter: gedreven, volhardend, daadkrachtig en betrokken. Hij zei wel eens dat hij het als lastig had ervaren zijn plek in de maatschappij te vinden. „Hierdoor wilde hij het altijd beter doen dan de rest. Dit verwachtte hij ook van de mensen om zich heen”, vertelde zijn dochter Mabel bij de afscheidsplechtigheid.

Veel herinneringen had Evert niet aan de Indische oorlogsjaren. Toch heeft deze zwarte periode voor een deel zijn leven beïnvloed. Hij sprak graag over zijn jeugd en hield zich intensief bezig met het lot dat zoveel Joodse kinderen in de oorlog wachtte. Hij voerde op latere leeftijd veel gesprekken met leeftijdgenoten en oudere Meppelers. Het verbijsterde hem met hoeveel onbegrip stadgenoten voor de Tweede Wereldoorlog over de Joodse inwoners spraken. Zo werd hem duidelijk waarom Meppelers zich afzijdig hielden bij de deportatie van hun Joodse stadgenoten.

Expositie in de Woldstraat

De vooroordelen die hieraan ten grondslag lagen, troffen ook de landgenoten in Nederlands-Indië. Bij hem groeide het besef hoe de Indiërs de gruwelijke Japanse bezetting en na de oorlog het brute koloniale Nederlandse gezag overleefden. Hij was lid van de werkgroep Educatie van de Stichting Gedenkstenen Meppel.

Deze werkgroep bereidde een tentoonstelling voor over Meppeler Joodse kinderen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Daarbij zou ook aandacht worden besteed aan het leven binnen Nederlands-Indië. Voor dat laatste aspect van de expositie had Baumgarten allerlei materiaal verzameld. De locatie was bekend: het cultureel centrum van het echtpaar Jakobs aan de Woldstraat. De expositie werd net als zijn operaties door corona steeds uitgesteld. Als eerbetoon aan Evert Baumgarten heeft de werkgroep het voornemen verder te werken aan de expositie Meppeler kinderen tijdens WOII .

Liefde op het eerste gezicht

Evert was bedrijfsleider bij de Hema in Hilversum toen hij 56 jaar geleden Hannie van Reenen ontmoette. Het was liefde op het eerste gezicht. Ze trouwden en kregen een zoon en een dochter.

Baumgarten kreeg later commerciële functies bij NCR Retaildivisie Nederland in Amsterdam en het Nationaal Kas Register in Amersfoort. Hij onderhield als accountmanager relaties met grote klanten als Nieuwe Weme, Coöp, Vendex Food Groep en Spar Nederland. Hij was volgens oud-collega’s een topverkoper.

In 1968 verhuisde Baumgarten naar Maassluis. Daar nam hij de karateschool over van Henri Seriese. Evert was meer van het boksen. Hij kreeg in militaire dienst echter een auto-ongeluk, waardoor hij niet meer op niveau kon boksen. Hij ging zich richten op karate. Evert haalde in 1971 de zwarte band en als Sensei (leraar) de 5e dan. Hij werd later Shihan: grootmeester. Evert richtte in 1976 eerst in Uffelte en later in Meppel de karateschool Shin Bu Ken op. Na de Wheem zette hij de school voort aan de Paradijsweg in de sportschool Easy Active. Door corona lagen de trainingen maanden stil.

Respect, zelfbeheersing en discipline

Hij onderrichte vele honderden leerlingen in de basisdoelstelling van karate: jezelf kunnen verdedigen zonder het gebruik van buitensporig geweld. De liefde voor de sport zat bij hem diep. De vrijdagavond voor zijn overlijden stapte hij voor de eerste keer met een rollator de sportschool binnen. Hij gebruikte al een tijdlang een wandelstok voor als het echt niet anders kon. Hij wilde op eigen benen blijven staan, trots, rechtop, spiedend naar de verrichtingen van zijn leerlingen die hij met zijn bronzen stemgeluid onophoudelijk aanwijzingen gaf.

Zijn kracht als leraar was dat hij zijn pupillen zoveel mogelijk zelfvertrouwen bijbracht. De woorden Shin Bu Ken betekenen ‘open geest, vechtkunst en vuist’. Hij droeg zijn school over aan Lesley Snijder met wie bijna een kwart eeuw heeft samengewerkt.

Karate is volgens grootmeester Baumgarten ook voor meisjes en vrouwen een sport, waarbij respect, zelfbeheersing en discipline enorm belangrijk zijn, net als doorzettingsvermogen, weerbaarheid en zelfvertrouwen.

Evert Baumgarten was een man van gezelligheid. Hij kwam graag in plaatselijke cafés met zijn vaste plek aan de bar van Herberg ’t Plein. Altijd een praatje makend met bekenden: joviaal, geïnteresseerd en met oud-leden of familie van hen herinneringen ophalend. Als hij eenmaal op zijn praatstoel zat, kon hij onderhoudend en gedreven vertellen over Nederlands-Indië, de postkoloniale tijd, het noodlot dat de Joodse stadgenoten trof, maar ook over lichtvoetiger onderwerpen als sport en wijnen. Als een ware Ilja Gort wist hij wijnliefhebbers te boeien met de historie van wijnen. Verhalen doorspekt met humoristische anekdotes. Historische aspecten waren altijd dichtbij. Als hij het over had mogen doen, zei Evert Baumgarten wel eens, dan was hij geschiedenisleraar geworden. Een leraar die met zijn ogen dicht orde had kunnen houden.

Bron: Dagblad van het Noorden. Geplaatst 14-5-2021